แซงหน้าไปเพียงแสดงให้ประเทศด้อยพัฒนาตามหลังเห็นภาพของตัวเองในอนาคต
แต่นอกเหนือไปจากนี้ ในบ้านเราที่การผลิตแบบทุนนิยมได้ปรับตัวเข้าไปโดยสมบูรณ์แล้ว อาทิในโรงงานของแท้ สภาพนั้นเลวร้ายยิ่งกว่าในอังกฤษมากเพราะยังขาดกฎหมายโรงงานคอยถ่วงดุล ในบริเวณที่เหลือทั้งหมด เราเจ็บช้ำไม่ต่างไปจากทั่วทั้งยุโรปตะวันตกภาคพื้นทวีป ใช่เพียงแต่การผลิตแบบทุนนิยมที่กำลังขยายตัวเท่านั้น แต่ยังเป็นเพราะความด้อยพัฒนาของมันด้วย ไม่ใช่เฉพาะวิกฤตของยุคสมัยใหม่ เรายังต้องแบกรับมรดกของวิกฤตอีกเป็นพวงที่เกิดจากความสะพรั่งของวิถีการผลิตที่โบราณคร่ำครึ มาพร้อมกับบริวารของความสัมพันธ์ทางสังคมและการเมืองซึ่งผิดยุคผิดสมัย เราไม่เพียงต้องทนทุกข์จากความเป็น หากแต่ยังต้องทนจากความตาย เลอ มอร์ แซซี เลอ วิฟ![a]
เทียบกับอังกฤษแล้ว สถิติทางสังคมของเยอรมนีและยุโรปตะวันตกภาคพื้นทวีปที่เหลือนั้นช่างน่าสังเวช อย่างไรก็ดี มันแง้มม่านกว้างพอให้เราเหลือบเห็นหัวเมดูซาที่อยู่เบื้องหลัง เราจะอกสั่นขวัญแขวนต่อสภาพของพวกเราเองถ้ารัฐบาลและรัฐสภาของเราแต่งตั้งคณะกรรมการสืบสวนเกี่ยวกับสภาพเศรษฐกิจเป็นระยะ ๆ แบบในประเทศอังกฤษ ถ้าคณะกรรมการนี้ถืออำนาจเบ็ดเสร็จในการสืบค้นหาความจริงแบบในประเทศอังกฤษ ถ้าเราสามารถสรรหาผู้ที่เชี่ยวชาญ ไม่ลำเอียง และไร้ปรานีมาเพื่อการนี้ได้ไม่แพ้ผู้ตรวจสอบโรงงาน ผู้รายงานการแพทย์เกี่ยวกับ „พับลิกเฮลท์“ (สาธารณสุข) กรรมาธิการที่สืบสวนการฉวยประโยชน์จากผู้หญิงและเด็ก สภาพทางโภชนาการและเคหสถาน ฯลฯ แบบเดียวกับในประเทศอังกฤษได้ เพอร์ซิอัสสวมหมวกล่องหนเพื่อไล่ล่าอสูรกาย เราสวมหมวกล่องหนเพื่อปิดหูปิดตาปฏิเสธว่าอสูรกายไม่มีอยู่จริง
เราอย่าหลอกตัวเองเลย เช่นเดียวกับที่สงครามประกาศอิสรภาพอเมริกาในศตวรรษที่ 18 ลั่นระฆังเตือนชนชั้นกลางยุโรป สงครามกลางเมืองอเมริกา- ↑ แปลว่า "คนตายยกให้คนเป็น" (เชิงอรรถของวิกิซอร์ซ)
