หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
พระราชลัญจกร คือ พระตราสำหรับใช้ประทับของพระเจ้าแผ่นดิน สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ตรัสอธิบาย ว่า "แต่ก่อนไม่ได้ใช้เซ็นชื่อ ใช้ตราประจำตัวหรือประจำตำแหน่งประทับแทนเซ็นชื่อ เพราะฉะนั้น พระเจ้าแผ่นดินกับทั้งบรรดาคนสามัญซึ่งมีธุระในการหนังสือก็ทำตราขึ้นใช้ประจำตัว เว้นแต่ลางคนลางตำแหน่งซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดปราน จึงทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานพระราชลัญจกรไปใช้เป็นตราประจำตัว นับกันเป็นเกียรติยศอันใหญ่ยิ่ง ไม่มีได้อย่างนั้นกันกี่คนนัก ตัวอย่างเช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท ได้รับพระราชทานพระราชลัญจกรนารายณ์เกษียรสมุทรไปใช้ เป็นต้น" ตามที่พรรณนามานี้ พอให้เห็นเป็นตัวอย่างว่า ตราสำคัญเพียงไร[1]
"ต้นรากของตรา เห็นว่า อย่างเส้นชาดนั้นมาทางตะวันออก ถ้าจะว่าไป ก็เป็นมาแต่จีน จึงใช้แค่ตราเปล่า เพราะ
- ↑ เรื่องพระราชลัญจกรลางองค์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ตรัสอธิบาย พระยาอนุมานราชธนบันทึก ต่อไปจะจดย่อว่า "บันทึกพระราชลัญจกรลางองค์"
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑ มีประกาศกระแสพระบรมราชโองการให้เสนาบดีเจ้ากระทรวงลงชื่อในท้ายท้องตราที่จะมีไปยังหัวเมืองดำเนินพระบรมราชโองการเพื่อเป็นหลักฐานมั่นคงขึ้น แต่ก่อนในท้องตรามีแต่ชื่อเสนาบดีอยู่ข้างต้นและประทับตราอยู่ข้างท้าย ไม่มีเซ็นชื่อ (ดู ประกาศ ลงวัน ๑ ๒ฯ ๔ ค่ำ ปีชวด จุลศักราช ๑๒๕๐)
