หน้า:Ratchakitcha Ratchakan Thi Si 2433.djvu/24

๑๓

แพงอยู่เสมอไม่ลดลง ต้องเสียเงินซื้อเข้ากินมากไปนั้น จงคิดว่า เมื่อไม่เข้า คนทำนาน้อยไป ฝนแล้ง ก็ต้องเสียเงินซื้อเข้าแพงมาก ชดเชยกับที่เสียน้อยเมื่อเข้าถูกเหมือนกัน ฝ่ายชาวนาได้ผลประโยชน์เพราะนาน้อย ครั้นทิ้งนารกร้างเสีย ต่อเกิดเข้าแพง จึงคิดทำ ก็ต้องถากถางมากกว่าจะเปนนาขึ้นได้ ก็ยากเหนื่อยแรง จะคืนเปนนาได้ก็น้อยไป เพราะฉนั้น คนพวกที่ซื้อเข้ากินก็จงมีใจเอนดูคิดถึงพวกชาวนาแลพ่อค้าด้วยเมตตากรุณาบ้าง แลส่วนตัวเมื่อเหนว่าต้องเสียเงินซื้อเข้ากินนั้นแรงกว่าแต่ก่อนไป ก็จงมีอุสาห์คิดอ่านหาที่ไร่นาทำนาเองบ้าง ฤๅคิดค้าขายทำมาหากินต่าง ๆ บ้างเถิด บ้านเมืองจะได้รุงเรืองด้วยการไร่นาค้าขายที่ทุ่งนาว่างร้างอยู่ไม่มีไร่นาถมไป ๚ เข้าที่คนนอกประเทศซื้อไปนั้นเสียภาษีแก่พระคลังสำรับแผ่นดินเกวียนละตำลึงแลเงินภาษีเข้านั้น บัดนี้ทรงพระราชดำริห์ว่า เพราะเปิดเข้าออกไปนอกประเทศ จึงเกิดขึ้นแก่ท้องพระคลังหลวง ก็เพราะคนทั้งปวงซื้อเข้ากินแรงราคาไปกว่าแต่ก่อน ต้องเสียเงินมากไป เพราะเหตุที่เปิดเข้าให้ขายไปนอกประเทศนั้น จะวิตกว่าเงินของตัวตกเข้ามาเปนภาษีเข้า จึ่งโปรดเกล้าฯ ให้จ่ายเงินภาษีเข้าจัดซื้ออิดขนาดใหญ่พันละห้าตำลึง แล้วให้กรมเมืองก่อแลส้อมแซมถนนหนทางในพระนคร แลยังจะให้สร้างตพานข้ามคลองในพระนครแลรอบพระนครให้แน่นหนาแขงแรง ให้คนเดินไปมาสดวกสบายด้วยกัน การเปนดังนี้คนทั้งปวงจงยินดีอนุโมทนาเอาเถิดว่า เหมือนกับเรี่ยไรกันส้อมแซม