ใช้ครอบพระธาตุ ในกลุ่มอาคารเหล่านี้ อาาคารศักดิ์สิทธิ์ที่สุด คือ โบสถ์ ริมมุมทั้งสี่ คือ เหนือ ใต้ ออก และตกนั้น จะมีศิลา[1] สี่แผ่นสลักเป็นรูปใบของต้นโพ ต้นไม้ที่โคตมะทรงกลายเป็นพระพุทธเจ้าในคราวประทับอยู่ใต้ร่มเงา ครั้นสร้างโบสถ์แล้ว จะรดน้ำมนต์ลงบนศิลาเหล่านี้ และจึงเป็นอันป้องกันผีร้ายมิให้ย่างกรายเข้ามาได้ตลอดกาล
ในเขตวัด มักมีสิ่งปลูกสร้างปลายสอบงามชดช้อยคอยครอบพระธาตุหรือพระธาตุสมมุติ ท่านจะเห็นสิ่งเหล่านี้บางสิ่งได้จากรูปหลายรูปในหนังสือนี้ บางทีสิ่งดังกล่าวจะตั้งตรงอยู่บนพื้น แต่ในโอกาสอื่น จะพบขดเกลียวเรียวแหลมอยู่บนซุ้มประตู หรือแม้กระทั่งอยู่บนยอดอาคาร มีเรื่องหนึ่งซึ่งเล่าว่า หลังพระพุทธองค์ทรงดับขันธ์แล้ว ศิษย์ผู้หนึ่งของพระองค์นำสรรพทรัพย์สินของพระบรมครูไปแจกจ่ายให้สาวกคนอื่น ๆ ส่วนตนเองตั้งใจจะไม่เก็บสิ่งใดไว้กับตน แต่เมื่อพบพระทันตธาตุของพระพุทธองค์เข้า เขาก็จ้องมองพระธาตุนั้นด้วยใจอยาก และแล้วก็ฉวยพระธาตุไป และแอบซ่อนพระธาตุไว้ในมวยผมซึ่งชาวฮินดูหลายคนมีไว้บนศีรษะ[2] เทวะพระองค์หนึ่งในสรวงสวรรค์เห็นพฤติการณ์นี้เข้า จึงเหาะลงมาบนโลกอย่างรวดเร็ว ฉกชิงพระธาตุอันล้ำค่านั้นไปเสียจากที่ซ่อน แล้วกลบฝังพระธาตุไว้ใต้เนินใหญ่ที่ตนสร้างไว้ในลักษณะปลายสอบเพื่อให้คล้ายช่อผมที่เคยใช้ซ่อนพระทันตธาตุ อย่างไรก็ดี เรื่องอื่น ๆ ระบุว่า รูปทรงของเนินพระธาตุนั้นมีที่มาจากการที่พระพุทธเจ้าทรงแถลงแก่สาวกขณะประทับนอนบนพระแท่นก่อนเสด็จดับขันธ์ว่า ให้ฝังพระอัฐิไว้ใต้เนินรูปเหมือนกองข้าว
อาคารหลักมีผนังตั้งตรงพร้อมช่องสี่เหลี่ยมมุมฉากเป็นหน้าต่าง ไม่มีช่องโค้งงาม ๆ
