อธิบายระยะทางล่องน้ำพิง/คำนำ (1)

คำนำ

เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ จะเสด็จไปยุโรป ได้มีรับสั่งไว้ว่า ในงานปลงศพนางประชุมรุกขพันธุ์ (จันทร์ ศรุตานนท์) ซึ่งเจ้าภาพจะได้จัดทำในเดือนพฤษภาคม ปีนี้ มีพระประสงค์จะใคร่ทรงพิมพ์หนังสือประทานช่วยเป็นของแจกในเวลาทำฌาปนกิจสักเรื่อง ๑ เพื่อเป็นปฏิการที่ได้ทรงชอบพอคุ้นเคยกับผู้มรณะมาช้านาน ให้ราชบัณฑิตยสภาจัดหาเรื่องหนังสือถวาย ราชบัณฑิตยสภามีประสงค์จะใคร่ให้เป็นพระนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอฯ พระองค์นั้น ตรวจดูเห็นมีเหมาะอยู่เรื่องหนึ่ง คือ คำอธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ซึ่งทรงพระนิพนธ์ถวายพระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฎ เมื่อเสด็จประพาสมณฑลพายัพในปีเถาะ พ.ศ. ๒๔๗๐

คำอธิบายเรื่องนี้ ถ้าดูแต่ชื่อเผิน ๆ อาจเข้าใจว่า มีประโยชน์สำหรับผู้เที่ยวไปตามลำน้ำพิงเท่านั้น ที่จริงหาใช่เช่นนั้นไม่ เป็นคำอธิบายอันเกี่ยวด้วยโบราณสถานและโบราณวัตถุอันอยู่ในแถบนั้นเป็นอย่างดี มีทั้งพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระนิพนธ์ของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ หนังสือนี้ แม้ได้พิมพ์มาครั้ง ๑ แล้วก็ดี แต่มีจำนวนน้อย และไปแจกจ่ายในที่ไกล เห็นสมควรจะพิมพ์ให้แพร่หลายในกรุงเทพฯ อีกครั้ง ๑ จึงได้จัดพิมพ์ขึ้นในสมุดเล่มนี้ และได้พิมพ์คำอธิบายของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ซึ่งได้ทรงพระนิพนธ์ในคราวนั้นลงไว้ด้วย เพื่อให้ทราบมูลเหตุและพระประสงค์ที่ทรงพระนิพนธ์คำอธิบายเรื่องนี้

ราชบัณฑิตยสภา
วันที่ ๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๓