จดหมายเหตุพระสุบินนิมิตร/บทที่ 3
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาไลย
ณวันศุกร์ เดือน ๗ ขึ้น ๕ ค่ำ ปีวอก จัตวาศก จุลศักราช ๑๑๗๔ (พ.ศ. ๒๓๕๕) เพลา ๑๐ ทุ่มเศษ เสด็จบรรธมหลับ ทรงพระสุบินว่า เสด็จเที่ยวในพระราชวังบ้านหลวงริมฉางเก่า ทอดพระเนตรมาข้างเรือนแถวฝ่ายทิศตวันตก เห็นฝูงนกยางจับหลังคาเรือนแถว แล้วเสด็จเวียนไปหว่างฉาง เห็นหลุมเก่ามีรอยผู้ขุด จึงทรงไม้ซีกขุดดินลงไปประมาณ ๔ นิ้ว ได้นากเปนแท่ง รอยหักเปนท่อนบ้าง ครั้นขุดลงไปอิก ได้ทอง ครั้นขุดลงไปอิก ได้นากเปนรูปอุเตา ครั้นเปิดขึ้น เห็นอุเตาเงิน ครั้นเปิดขึ้นอิก เห็นอุเตาทองอยู่ชั้นในเปน ๓ ชั้น จึงเสด็จกลับมาเสวยแล้วเสด็จกลับไปทรงขุดอิก ได้สังข์ทักขิณาวัฏประดับเครื่องสาแหรกทอง รูปใหญ่กว่าพระมหาสังข์ทักขิณาวัฏที่ทรงอยู่ กับครอบสำริดมีฝาปิดสำรับ ๑ แล้วเสด็จมาจะชั่งของซึ่งได้มาเปนอันมากนั้น พอตื่นจากที่พระบรรธม.
| อาตมาภาพ | สมเด็จพระพนรัตน์ | ๑ | ||
| พระธรรมเจดีย์ | ๑ | |||
| พระญาณสิทธิ | ๑ | |||
| พระราชมุนี | ๑ | |||
| พระธรรมคุต | ๑ | |||
| พระพุทธบาล | ๑ | |||
| พระปลัด | ๑ | |||
| พระวินัยธรรม | ๑ |
ประชุมพร้อมกันถวายพยากรณ์ทำนายพระสุบินนิมิตรข้อปฐมนั้นว่า เสด็จเที่ยวในพระราชวังบ้านหลวงริมฉางเก่า ทอดพระเนตรมาข้างเรือนแถวฝ่ายทิศตวันตก เห็นฝูงนกยางจับหลังคาเรือนแถว พระสุบินข้อนี้ต้องในพระบาฬีว่า ปราสาทราชเคหา พยากรณ์ทำนายว่า ได้ทอดพระเนตรเห็นปราสาทราชเรือนหลวง พระสุบินข้อนี้เปนมหามงคลอันวิเศษ แลข้อซึ่งว่า ทอดพระเนตรเห็นนกยางจับเรือนแถวข้างปัจจิมทิศนั้น ต้องพระบาฬีในคัมภีร์พระปฐมสมโพธิ์บริเฉทโพธิสัพพัญญูว่า "เสตปกฺขสกุณาจตุวณฺณา จตุทิสาอาคนฺตฺวา" แปลว่า สกุณชาติ์ทั้ง ๔ เหล่า มีขนอันขาวมาแต่ทิศทั้ง ๔ เปนพุทธนิมิตร ทรงพระทำนายว่า เปนบุพนิมิตร จะได้ตรัสแก่พระโพธิญาณ แล้วบริษัททั้ง ๔ คือ กระษัตร, พราหมณ์, เศรษฐี, คหบดี, จะมาสู่สำนัก จะได้มรรคผล ซึ่งทรงพระสุบินข้อนี้ ถวายพยากรณ์ทำนายว่า จะมีหมู่บริษัทอันมีจิตรบริสุทธิอ่อนน้อมมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารสำเร็จดังพระไทยปราถนา ข้อซึ่งพระสุบินว่า เสด็จเวียนไปหว่างฉาง เห็นหลุ่มเก่ามีรอยผู้ขุด จึงทรงไม้ซีกขุดดินไปฦกประมาณ ๔ นิ้ว ได้นากเปนแท่งรอยหักเปนท่อนบ้าง ครั้นขุดลงไปอิก ได้ทอง ครั้นขุดลงไปอิก ได้นากเปนรูปอุเตา ครั้นเปิดขึ้น เห็นอุเตาเงิน ครั้นเปิดขึ้นอิก เห็นอุเตาทองอยู่ชั้นในเปน ๓ ชั้น จึงเสด็จกลับมาเสวย ซึ่งพระสุบินข้อนี้ ถวายพยากรณ์ทำนายว่า การแผ่นดินที่ทำมาแต่ก่อนยังค้างอยู่ไม่เสร็จ จะต้องเสด็จไปกระทำ จึงจะได้ดังพระไทย ข้อซึ่งว่า ได้นาก, ได้เงิน, ได้ทอง, แล้วกลับมาเสวยนั้น ต้องในพระบาฬีว่า มณีหิรญฺญสุวณฺณา แปลว่า นิมิตรได้แก้วแลเงินทอง ถวายพยากรร์ทำนายว่า จะเกิดพระราชลาภอันประเสริฐแต่กรุงกระษัตรในนานาประเทศ ข้อซึ่งเสด็จไปทรงขุดอิก ได้สังข์ทักขิณาวัฏประดับเครื่องสาแหรกทอง รูปใหญ่กว่าพระมหาสังข์ทักขิณาวัฏที่ทรงอยู่ กับครอบสำริดมีฝาปิดสำรับ ๑ แล้วเสด็จมาชั่งของซึ่งได้มาเปนอันมากนั้น พระสุบินนี้เปนเทพยบันดาลจะให้สำราญพระไทย ต้องในพระบาฬีว่า ตาลาวเภรี วิณสงฺขสทฺโท แปลว่า ได้ฟังเสียงกังสดานแลสังข์ก็เปนมงคล นี่ทรงขุดได้สังข์ทักขิณาวัฏทรงเครื่องมีสาแหรกทอง ถวายพยากรณ์ทำนายว่า ซึ่งสังข์ทักขิณาวัฏสำหรับกรุงกระษัตรผู้มีบารมีมากเปนคู่พระนครอันพระองค์ทรงขุดได้นั้น เปนมหามงคลอันใหญ่หลวง จะได้กรุงกระษัตรมาเปนข้าขอบขัณฑเสมา ข้อซึ่งขุดได้ครอบสำริดนั้น ถวายพยากรณ์ทำนายว่า ครอบสำริดเปนที่นับถือแห่งพราหมณ์ประพฤติโดยไสยเพศ เหตุทว่าอาจชำระมลทินให้สิ้นบริสุทธิ พิเคราะห์ดูพระสุบินสิ้นทั้งหกข้อเปนมหามงคลอันประเสริฐเกิดพระลาภใหญ่ ทั้งพระราชอาณาจักรจะปกแผ่ครอบงำไปในนานาประเทศ จะมีคุณวุฒิวิเศษยิ่งกว่ากรุงกระษัตร ๆ ทั้งปวงจะเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร บ้านเมืองจะอยู่เย็นเปนศุข สมณพราหมณาจารย์เสนาบดีไพร่ฟ้าประชากรจะได้พึ่งพระเดชานุภาพ พระบวรพุทธสาสนาจะวัฒนาการรุ่งเรือง พระองค์จะทรงพระจำเริญพระราชศิริสวัสดิพิพัฒนมงคลพระชนมายุศมวรรณะสะขุพละ ขอถวายพระพร ฯ