นิทานเวตาล/ลักษณะเวตาล
คำอธิบายลักษณะเวตาล ได้ยินว่ามีในศิวะปุราณะ แต่หาฉบับไม่ได้ในกรุงเทพฯ ส่วนในภาษาอังกฤษทราบว่ามีในสมุดตำราเทวรูปของโคปีนาถเรา แต่มีอยู่ในเล่ม ๒ ซึ่งยังไม่ได้พิมพ์หรือพิมพ์ยังไม่แล้ว ก็เปนอันยังหาไม่ได้อยู่นั่นเอง เมื่อเปนดังนี้จึ่งต้องค้นหาในที่ต่าง ๆ ได้ความที่โน่นบ้างที่นี่บ้างมาผสมกัน เบอร์ตันกล่าวไว้ว่า รูปเวตาลคล้ายคั้งคาว มีหางท่อนสั้นเหมือนหางแพะ เขียนรูปเปนคั้งคาวตัวใหญ่เกาะห้อยหัวลืมตา สีตาเปนสีน้ำตาลเจือเขียว ขนสีน้ำตาล หน้าสีน้ำตาล ตัวผอมเห็นโครง เมื่อจับเข้าก็เย็นชืดแลเหนียวคล้าย ๆ งู ไม่มีอะไรเปนเครื่องหมายว่ามีชีวิตนอกจากหางที่กระดิกฟาดไปมา
มอเนียร์วิลเลียม แลวามนศิวรามอัปตะ กล่าวในดิกชันนารีเพียงว่า เวตาลเปนผีชนิดหนึ่งซึ่งสิงศพ ไม่ชี้แจงอะไรอีก
กถาสริตสาคร (ตรังค์ ๑๒) กล่าวว่า เวตาลมีกลิ่นเหมือนเนื้อโสโครก บินไปบินมา ดำเหมือนกลางคืน ความดำแข่งคู่กันกับควันอันเปนกลุ่มขึ้นจากไฟเผาศพ
หนังสืออื่น ๆ ที่กล่าวโฉมเวตาลได้พบอีกสองสามแห่งพูดคล้าย ๆ กัน ไม่มีอะไรแปลกออกไป พึ่งมาได้คำอธิบายพิสดารของพราหมศรีมเหศวรวัฏฏเมื่อพิมพ์สมุดนี้เกือบจะแล้ว ดังนี้
เวตาลอยู่ในจำพวกมรุตคณะ เปนบุตรนางอทิติ เปนผู้ตามพระรุทระเปนเจ้าแลนางภัทรา มีปกติเปนผู้ท่องเที่ยวอยู่ตามหนองตามพุ่มไม้ ตามป่ารกแลป่าที่มืดอับ บางทีไปกับลมพยุแลฟ้ามัว เวลาเที่ยวมักจะเปนเวลากลางคืนสงัด (ถ้าอธิบายตามความรู้ในสมัยนี้ เวตาลก็คือผีกระสือ คือแกซในหนองขึ้นมากระทบออกซิเย็นในอากาศ ก็ทำให้เกิดแสงเปนดวง)
ขนาดของเวตาลนั้นสูงประมาณ ๒ ถึง ๓ ฟุต กว้างฟุตครึ่ง หนาตั้งแต่อกถึงหลัง ครึ่งฟุตถึง ๑ ฟุต ผมบนหัวยาวแลดก ขนที่ตัวยาวแลยืนเหยียด หัวกลม หน้ารูปไข่ ตากลมแลถลน จมูกยาวเปนขอเหมือนปากเหยี่ยว ปากอ้า แก้มตอบ คางแลขาตะไกรกว้าง ฟันเปนซ่อม แขนแลมือสั้น ขาสั้น ท้องพลุ้ย เล็บคม ปีกมีแรงมาก
(รูปที่หน้าปกสมุดเล่มนี้เขียนตามทำนองอธิบายนี้ แต่เปนรูปเวตาลนั่งแท่น ชรอยจะเปนรูปเวตาลเมื่อได้เข้ารับราชการอยู่กับพระวิกรมาทิตย์แล้ว)
เมื่อเวตาลบินหาอาหารในเวลากลางคืน มันบินอ้าปากเปนไฟ ทำให้สัตว์ตกใจเผ่นขึ้นจากที่ซ่อน มันก็โฉบกิน
เวตาลเปนข้าพระรุทระเปนเจ้า เพราะฉนั้น เมื่อใครท่องมนต์สรรเสริญพระรุทระ มันก็ไม่ทำร้าย เช่นพระนางจันทรมตีแบกศพโรหิตากษะผู้เปนพระโอรสไปเผาในเวลาเที่ยงคืน มันก็ไม่ทำร้าย แลนางทัมยันตีเที่ยวตามพระนลกลางป่าองค์เดียว มันก็ไม่ทำไมเหมือนกัน
ส่วนพระวิกรมาทิตย์นั้นทรงโยคะเรียกว่า ไวตาลียโยคะ ได้เวตาลมาเปนมนตรีใช้ชิด เปนเครื่องเพิ่มภูลอำนาจไปในนานาประเทศชั่วกาลนาน