ประชุมพงศาวดาร/ภาคที่ 34/อธิบายประกอบ
โกษาปาน — ดู ออกพระวิสุท กอลแบร์ต — ได้แก่ ฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ (Jean-Baptiste Colbert)กอลแบรต — ได้แก่ ฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ (Jean-Baptiste Colbert) บุตรของฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ ในบรรทัดก่อนขุนพิพัทโกษา — คงเป็นบุคคลเดียวกับ ออกพระศรีพิพัฒนรัตนราชโกษา เจ้าพระยาวิชเยนทร — ดู พระยาวิชาเยนทร ตาชาร์ต , นักบวชฝรั่งเศส — ได้แก่ กี ตาชาร์ (Guy Tachard)พระเจ้าหลุย หรือ พระเจ้าหลุยที่ 14 — ได้แก่ พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 (Louis XIV)พระยาวิชาเยนทร — ได้แก่ พระยาวิชาเยนทร์ (คอนสแตนติน ฟอลคอน) ผู้ส่อ — คงหมายถึง ผู้แจ้งความ หรือผู้ชี้เบาะแส, เทียบข้อความในฉบับภาษาฝรั่งเศสว่า "le plus fidèle accusateur"[ 1] มองสิเออร์ — คือ "เมอซีเยอ" (monsieur) เป็นคำนำหน้านามสำหรับบุรุษ ทำนอง "คุณ" หรือ "ท่าน"
มองสิเออร์กอลแบร์ต — ดู กอลแบร์ต มองสิเออร์เชอวาเลีย เดอ ฟอรแปง — คือ "เมอซีเยอเลอเชอวาลีเยเดอฟอร์แบ็ง" (Monsieur le Chevalier de Forbin; "ท่านอัศวินแห่งฟอร์แบ็ง") หมายถึง โกลด เดอ ฟอร์แบ็ง (Claude de Forbin)มองสิเออร์เซเบอเร — คือ "เมอซีเยอเซเบอแร" (Monsieur Céberet) หมายถึง โกลด เซเบอแร ดูว์ บูแล (Claude Céberet du Boullay)มองสิเออร์ดือ บรึอัง — คือ "เมอซีเยอดูว์ บรูว์อ็อง" (Monsieur du Bruant)มองสิเออร์แดฟาช — คือ "เมอซีเยอเด ฟาร์ฌ " (Monsieur des Farges)มองสิเออร์เดอ ชัวสี — คือ "เมอซีเยอ(อาเบ)เดอชัวซี" (Monsieur [Abbé] de Choisy; "ท่าน[อธิการ]แห่งชัวซี") หมายถึง ฟร็องซัว-ตีมอเลอง เดอ ชัวซี (François-Timoléon de Choisy)มองสิเออร์เดอ ลาญี — คือ "เมอซีเยอเดอ ลาญี" (Monsieur de Lagny)มองสิเออร์เดอ ลา ลูแบร์ — คือ "เมอซีเยอเดอ ลา ลูแบร์" (Monsieur de la Loubère) หมายถึง ซีมง เดอ ลา ลูแบร์ (Simon de la Loubère)มองสิเออร์โบรด มองสิเออร์ลันเย — ดู ลูเซียน ลันเย มองสิเออร์ลา ลูแบร์ — ดู มองสิเออร์เดอ ลา ลูแบร์ มองสิเออร์เลอ เชอวาเลีย เดอ โชมอง — คือ "เมอซีเยอเลอเชอวาลีเยเดอโชมง" (Monsieur le Chevalier de Chaumont; "ท่านอัศวินแห่งโชมง") หมายถึง อาแล็กซ็องดร์ อัศวินแห่งโชมง (Alexandre, Chevalier de Chaumont)มองเซนเยอร์ — คือ "มงแซเญอร์" (monseigneur) เป็นคำนำหน้านามสำหรับนักบวช ทำนอง "พระคุณเจ้า"
มองเซนเยอร์เดอ ลา มอธ ลัมแบร์ต บิชอบเบริธ — ได้แก่ มงแซเญอร์เดอ ลา ม็อต-ล็องแบร์ (Monseigneur de la Motte-Lambert) หมายถึง ปีแยร์ ล็องแบร์ เดอ ลา ม็อต (Pierre Lambert de la Motte) ผู้เป็นมุขนายกแห่งเบ-ริต (bishop of Béryte)มองเซนเยอร์ปาลู บิชอบเอลิโอโปลิส — ได้แก่ มงแซเญอร์ปาลูว์ (Monseigneur Pallu) หมายถึง ฟร็องซัว ปาลูว์ (François Pallu) ผู้เป็นมุขนายกแห่งฮีลิออพอลิส (bishop of Heliopolis)มาควีส เดอ แซเญอแล — คือ "มาร์กีเดอลาแซเญอแล" (Marquis de la Seignelay; "มาร์กีแห่งแซเญอแล") เป็นบรรดาศักดิ์ของฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ (Jean-Baptiste Colbert) บุตรของฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ มูสู — ดู มองสิเออร์ มุงสูอูรเดลัน — คือ "เมอซีเยอเดล็อง" (Monsieur Deslandes; "ท่านเดล็อง") ซึ่งอาจหมายถึง อ็องเดร-ฟร็องซัว บูโร-เดล็อง (André-François Boureau-Deslandes)วาเชต — ได้แก่ เบนิญ วาแช็ต (Bénigne Vachet)ลอเน — ดู อาเดรียน ลอเนย์ ลุยเลกรัง — คือ "ลวีเลอกร็อง" (Louis le Grand; "หลุยส์มหาราช") หมายถึง พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ลูเซียน ลันเย — ได้แก่ ลูว์เซียง ลานีเย (Lucien Lanier) นักเขียนชาวฝรั่งเศสหลุย — ดู พระเจ้าหลุย ออกขุนศรีวิสารวาจา หรือ ออกขุนศรีวีสารวาจา ออกญาพระคลังเก่า — ได้แก่ เจ้าพระยาโกษาธิบดี (เหล็ก) ออกญาพระเสด็จ — ได้แก่ ออกญาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี ไม่ทราบชื่อตัวออกพระวิสุท , ออกพระวิสุทสุนทร , หรือ ออกพระวีสุทสุนธร — ได้แก่ ปาน , ภายหลังได้บรรดาศักดิ์ว่า "เจ้าพระยาโกษาธิบดี" จึงเรียกกันว่า "โกษาปาน"ออกพระศรีพิพัฒนรัตนราชโกษา — คงเป็นบุคคลเดียวกับ ขุนพิพัทโกษา ออกหลวงกัลยาราชไมตรี อาเดรียน ลอเนย์ — ได้แก่ อาดรีแย็ง-ชาร์ล โลเน (Adrien-Charles Launay)อาฟ เดอ ลา แชส์ — ได้แก่ ฟร็องซัว เดอ ลา แช็ซ (François de la Chaise)อาฟ ลอเน — ดู อาเดรียน ลอเนย์ อิงวิยาโดรเอกโตรวิยารี — ได้แก่ รัฐทูตวิสามัญ, เทียบฝรั่งเศส "envoyés extraordinaires" และอังกฤษ "envoys extraordinary"
กรุงเทพฯ — ได้แก่ บางกอก ที่ตั้งของกรุงเทพมหานคร ในประเทศไทยปัจจุบันกรุงเทพพระมหานคร — ได้แก่ กรุงศรีอยุธยา กรุงฝรั่งษ — ได้แก่ ประเทศฝรั่งเศส , คำว่า "ฝรั่งษ" คงมาจาก "ฟร็องซ์" (France) ในภาษาฝรั่งเศสกาบ , เมือง — ได้แก่ กัปเดอบ็อนแอสเปร็องส์ (cap de Bonne-Espérance) หมายถึง แหลมกู๊ดโฮป เคป ออฟ กุดโฮบ , เคป ออฟ กูด โฮป , หรือ เคป เฉย ๆ — ได้แก่ แหลมกู๊ดโฮป (Cape of Good Hope)จังหวัด — หมายถึง "เมืองที่ล้อมรอบเมืองหลวง ในสมัยอยุธยาเรียกว่า แขวงจังหวัดทั้ง 4"[ 2] ถลาง , เมือง — ได้แก่ ถลาง อำเภอในประเทศไทยปัจจุบันถลางบางคลี , เมือง — ได้แก่ ถลาง อำเภอในประเทศไทยปัจจุบัน[ 3] นคร , เมือง – ได้แก่ นครศรีธรรมราช จังหวัดในประเทศไทยปัจจุบันนังต์ , เมือง – ได้แก่ น็องต์ (Nantes) เมืองในประเทศฝรั่งเศสเบรสต , เมือง — ได้แก่ แบร็สต์ (Brest) เมืองในประเทศฝรั่งเศสปอจุเกต , เมือง — ได้แก่ ประเทศโปรตุเกส , ดู ปตุกกรร ปารีส , เมือง — ได้แก่ ปารีส (Paris) เมืองในประเทศฝรั่งเศสพระราชอาณาจักร์ — ได้แก่ กรุงศรีอยุธยา ฟองแตนบโล , เมือง — ได้แก่ ฟงแตนโบล (Fontainebleau) เมืองในประเทศฝรั่งเศสแฟลนเดอ , เมือง — ได้แก่ ฟล็องดร์ (Flanders) เมืองในประเทศฝรั่งเศสมริด หรือ มฤทิ , เมือง — ได้แก่ มะริด (Myeik) เมืองในประเทศเมียนมามาดากาสการ์ , เกาะ — ได้แก่ มาดากัสการ์ (Madagascar) เกาะซึ่งเป็นประเทศในมหาสมุทรอินเดียมาร์เกท , เมือง — ได้แก่ มาร์กิต (Margate) เมืองในประเทศอังกฤษโมกัล , เมือง — ได้แก่ จักรวรรดิโมกัล (Mogul Empire) เวลานั้นมีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองศาหฌานาบาด (Shahjahanabad)ลพบุรี หรือ ลพบุรีย , เมือง — ได้แก่ ลพบุรี จังหวัดในประเทศไทยปัจจุบันลอนดอน , เมือง — ได้แก่ ลอนดอน (London) เมืองในประเทศอังกฤษแวร์ไซย , พระราชวัง — ได้แก่ พระราชวังแวร์ซาย (Palace of Versailles) ในประเทศฝรั่งเศสแวร์ไซย , เมือง — ได้แก่ แวร์ซาย (Versailles) เมืองในประเทศฝรั่งเศสสันดอน — ได้แก่ สันดอนเจ้าพระยา (Bar of the Menam)[ 4] หัวเมือง — หมายถึง เมืองของกรุงศรีอยุธยา ซึ่ง "กำหนดชั้นไว้เป็นเมืองเอก โท ตรี และจัตวา"[ 2] ออเลอัง , เมือง — ได้แก่ ออร์เลอ็อง (Orléans) เมืองในประเทศฝรั่งเศสเอรอบ , แขวง — ได้แก่ ทวีปยุโรป , คำว่า "เอรอบ" คงมาจาก "เออ-ร็อป" (Europe) ในภาษาฝรั่งเศส
กระทรวงการประเทศราช — ได้แก่ กระทรวงอาณานิคม (Ministry of the Colonies) ของประเทศฝรั่งเศสกุมบันหญี หรือ กุมปันหญี — ฝรั่งเศสว่า "กงปาญี" (compagnie) แปลว่า "บริษัท"เขียนอย่างเกาะ — หมายถึง เขียนแบบเกาะ กล่าวคือ เขียนแผนผังเกาะ หรือเขียนแผนที่เกาะบริษัทค้าขายฝรั่งเศสแพนกอินเดียตวันออก — ดู บริษัทอินเดียตวันออก บริษัทค้าขายอินเดียตวัน — ดู บริษัทอินเดียตวันออก บริษัทอินเดียตวันออก — ได้แก่ บริษัทอินเดียตะวันออกของฝรั่งเศส (French Company of the East Indies)ปตุกกรร , ภาษา — ได้แก่ ภาษาโปรตุเกส, ดู ปอจุเกต โวยาช แด อัมบาสสาเดอร์ เดอ เซียม อัง ฟรางส์ , ชื่อหนังสือ — ดู De Visé, J. D. (1686). Voyage des ambassadeurs de Siam en France สเตด เปเปอร์ ออฟ เดอะ คิงดอม ออฟ สยาม , ชื่อหนังสือ — ดู Siamese Legation in Paris. (1886). State papers of the Kingdom of Siam, 1664–1886 . London: W. Ridgway. (In English).สมาคมสาสนาทูตต่างประเทศที่กรุงปารีส — ได้แก่ คณะมิสซังต่างประเทศแห่งกรุงปารีส (Paris Foreign Missions Society)อีสตัวร์ เดอลา มิสสิออง เดอเซียม , ชื่อหนังสือ — ดู Launay, A. (1920). Histoire de la mission de Siam 1662–1811 เอจู๊ด ฮิสตอริค ซูร์ แล เรอลาสิออง เดอ ลา ฟรางส์ เอ ดู โรโยม เดอ เซียม , ชื่อหนังสือ — ดู Lanier, L. (1883). Étude historique sur les relations de la France et du royaume de Siam de 1662 à 1703
