จดหมายเหตุเรื่องปราบขบถเวียงจันท์

ตราของหอพระสมุดวชิรญาณ
ตราของหอพระสมุดวชิรญาณ
จดหมายเหตุเรื่องปราบขบถเวียงจันท์
สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข
เจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศวรเดช
โปรดให้พิมพ์
เมื่อปีขาล พ.ศ. ๒๔๖๙
พิมพ์ที่โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร

อธิบาย

ในเหล่าหนังสือเก่าซึ่งหอพระสมุดสำหรับพระนครได้มาใน พ.ศ. ๒๔๖๘ นี้ มีหนังสือแปลกอยู่เรื่อง ๑ เปนใบบอกเรื่องกองทัพไทยขึ้นไปปราบเมืองเวียงจันท์เมื่อเปนขบถในรัชกาลที่ ๓ เมื่อปีกุญ พ.ศ. ๒๓๗๐ มีรายการเรื่องรบพุ่งคราวนั้นพิสดาร ยังไม่เคยพบในหนังสืออื่นที่มีเหมือนมาแต่ก่อน จึงเห็นว่า ควรจะพิมพ์ให้อ่านเปนเครื่องประดับสติปัญญาแลเปนความรู้ได้ เสียดายอยู่ที่หนังสือบางฉบับในเรื่องนี้ลบเลือนไปบ้าง แต่ก็ไม่ถึงที่จะทำให้เรื่องเสีย จึงพิมพ์ไว้ด้วยกัน แลได้เอาเรื่องเหตุการณ์ซึ่งเกิดขบถเวียงจันท์อันได้รวบรวมเรื่องขึ้นไว้ในหอพระสมุดฯ แต่ก่อน พิมพ์ไว้ข้างต้นใบบอกที่ได้มาใหม่ เพื่อให้ผู้อ่านซึ่งยังมิได้ทราบมูลเหตุแห่งการศึกครั้งนั้นทราบเรื่องให้ตลอดด้วย

ว่าฉะเพาะความในใบบอกที่ได้มาใหม่ เห็นเปนประโยชน์จะให้ความรู้ รายการ แลวิธีรบพุ่งของไทยในสมัยนั้นอย่าง ๑ จะได้ความรู้ รายการ อันมิได้ปรากฎในหนังสืออื่นว่า การที่เมืองเวียงจันท์เปนขบถครั้งนั้น พวกเวียงจันท์พยายามทำการใหญ่โตเพียงใด หวังใจว่า ผู้อ่านจะได้ประโยชน์ในทางความรู้โบราณคดี ไม่เสียเวลาที่อ่านเปล่า

ลายมือชื่อของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ
ลายมือชื่อของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ

สารบัญ
หน้า (๑)
(๕)
(๑๑)
(๑๕)
(๑๗)
จดหมายเหตุเรื่องปราบขบถเวียงจันท์
๑๐
๑๗
๓๓
๓๖
๓๙
๔๓
๕๓
๕๖
๕๘
๖๔
๖๘

งานนี้ ปัจจุบันเป็นสาธารณสมบัติแล้ว เพราะลิขสิทธิ์ได้หมดอายุตามมาตรา 19 และมาตรา 20 ของพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 ซึ่งระบุว่า

ถ้ารู้ตัวผู้สร้างสรรค์ ในกรณีที่ผู้สร้างสรรค์เป็นบุคคลธรรมดา
  1. ลิขสิทธิ์หมดอายุเมื่อพ้น 50 ปีนับแต่ผู้สร้างสรรค์ถึงแก่ความตาย
  2. ถ้ามีผู้สร้างสรรค์ร่วม ลิขสิทธิ์หมดอายุ
    1. เมื่อพ้น 50 ปีนับแต่ผู้สร้างสรรค์ร่วมคนสุดท้ายถึงแก่ความตาย หรือ
    2. เมื่อพ้น 50 ปีนับแต่ได้โฆษณางานนั้นเป็นครั้งแรก ในกรณีที่ไม่เคยโฆษณางานนั้นเลยก่อนที่ผู้สร้างสรรค์ร่วมคนสุดท้ายจะถึงแก่ความตาย
ถ้ารู้ตัวผู้สร้างสรรค์ ในกรณีที่ผู้สร้างสรรค์เป็นนิติบุคคล หรือถ้าไม่รู้ตัวผู้สร้างสรรค์
  1. ลิขสิทธิ์หมดอายุเมื่อพ้น 50 ปีนับแต่ได้สร้างสรรค์งานนั้นขึ้น
  2. แต่ถ้าได้โฆษณางานนั้นในระหว่าง 50 ปีข้างต้น ลิขสิทธิ์หมดอายุเมื่อพ้น 50 ปีนับแต่ได้โฆษณางานนั้นเป็นครั้งแรก