บันทึกรับสั่งฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประทานหม่อมราชวงศ์สุมนชาติ สวัสดิกุล/เรื่อง 1
เรื่อง หลักการเรียนพงศาวดาร
| ปัญหา | การเรียนพงศาวดารควรยึดหลักอะไรเป็นเครื่องประกอบ? | |||
| ตอบ | หลักการเรียนพงศาวดารต้องประกอบด้วยองค์สาม คือ ตัวการ เหตุ และผล | |||
| ตัวอย่าง | ตัวการ | ขุนหลวงตากสร้างกรุงธนบุรี | ||
| เหตุ | เหตุไฉนขุนหลวงตากจึงตั้งราชธานีที่เมืองธนบุรี ไม่ไปตั้งที่อื่น เช่น ที่สุโขทัย อยุธยา หรือราชบุรี เพ็ชรบุรี? | |||
| ผล | เมื่อขุนหลวงตากตั้งกรุงธนบุรีเป็นราชธานีแล้ว ได้ผลอย่างไร เป็นคุณหรือโทษ? | |||
| ต้องคิดให้ครบ ๓ ข้อ จึงเรียกได้ว่า ความรู้ | ||||
| ตัวอย่าง | ตัวการ | พระพุทธยอดฟ้าเสวยราชย์ ย้ายมาตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ | ||
| เหตุ | เหตุไรพระพุทธยอดฟ้าไม่เอาเมืองธนฯ เป็นราชธานีเหมือนขุนหลวงตาก? | |||
| ผล | การที่พระพุทธยอดฟ้ามาตั้งกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีนั้นมีผลดีผลร้ายผิดกับเมืองธนฯ เป็นราชธานีด้วยประการอย่างไรบ้าง? | |||
| ถ้าเรียนครบ ๓ บท จึงเรียกว่า รู้. |