ประชุมโคลงโลกนิติ/๐๐๗
หน้า ๗๑-๗๒
๗.
ยถา อุทุมฺพรา ปกฺกา | พหิรตฺตกเมว จ | |
อนฺโต กิมิลสมฺปุณฺณา | เอวํ ทุชฺชนหทยา[ก] | |
โลกนิติ |
ก. ลูกเดื่อครั้นสุกไซร้ | มีพรรณ | |
ภายนอกคือสีฉัน | ชาดบ้าย |
ภายในย่อมแมลงวัน | หนอนบ่อน | |
คือดุจคนใจร้าย | นอกนั้นดูงาม | |
สำนวนเก่า |
ข. แมลงเห็นผลมิ่งไม้ | เดื่อแดง | |
ภายนอกฉาดชูแสง | ชาดจิ้ม |
ภายในครึเหมือนแมลง | วันบ่อน ไส้นา | |
ดุจพาลภายนอกพริ้ม | คดค้อมดวงใจ | |
สำนวนเก่า |
ค. ผลเดื่อดกดาษพร้อม | สาขา | |
ภายนอกแดงดุจทา | ชาดป้าย |
ภายในหนอนบ่อนปรา | กฏโส โครกแฮ | |
เฉกจิตพาลเร้นร้าย | นอกพริ้งเพรางาม | |
สำนวนเก่า |
ง. ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ | มีพรรณ | |
ภายนอกแดงดูฉัน | ชาดบ้าย[ข] |
ภายในย่อมแมลงวัน | หนอนบ่อน | |
ดุจดั่งคนใจร้าย | นอกนั้นดูงาม | |
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร |
เชิงอรรถ
แก้ไขก คาถาหมายเลข ๗ ตรงกับใน โลกนีติ ร. ส่วนฉบับอื่น ๆ เขียนต่างไปบ้าง คือ
- อุทุมฺพรา ปกฺกา – ธรรมนีติ ร. ใช้ จุทุมฺพรา ปกฺกา; โลกนิติปกรณ์ ส., ไตรพากย์ (๒๔๖๑) ใช้ อุทุมฺพรปกฺปา
- ทุชฺชนหทยา – ธรรมนีติ ร. ใช้ ทุชฺชนธมฺมตา
ข บ้าย – คือ ป้าย; จารึกวัดพระเชตุพน (๒๔๑๗), กรมศิลปากร (๒๔๙๐, ๒๕๓๙), นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ ป้าย