ผู้รู้ดีเป็นผู้เจริญ

by พระยาอุปกิตศิลปสาร

โคลงนำ โคลงสี่สุภาพ

๏ มวลมนุษย์ผู้เปรื่อง	ปรีชา เชี่ยวแฮ
เพราะใคร่ใฝ่ศึกษา	สิ่งรู้
รู้กิจผิดชอบหา	เหตุสอด ส่องนา
นี่แหละบุคคลผู้	เพียบด้วยความเจริญ

กาพย์ยานี ๑๑

      มวลผู้ชูปรีชา
 เสาะวิทยาไม่ห่างเหิน
 ผิดชอบกอบไม่เกิน
 รู้ดำเนินตามเหตุผล

      ชื่อว่าปรีชาดี
 ผิดชอบมีพิจารณ์ยล
 ผู้นั้นจักพลันดล
 พิพัฒน์พ้นจักพรรณนา

      ควรเราผู้เยาว์วัย
 จงใฝ่ใจการศึกษา
 อบรมบ่มวิทยา
 ปรุงปรีชาให้เชี่ยวชาญ

      ขั้นนี้จักชี้ว่า
 มีปัญญาไม่สมฐาน
 ต้องหัดดัดสันดาน
 กอบวิจารณ์ใช้ปัญญา

      สังเกตตามเหตุผล
 ผิดชอบยลด้วยปรีชา
 ดังนี้จึงชี้ว่า
 มีปัญญาอย่างเพียบเพ็ญ

      มีดพร้าถาหินให้
 มีดคมได้มิยากเย็น
 ถ้าใช้มีดไม่เป็น
 ฟันคนเล่นโทษมหันต์

      เมื่อใดใช้มีดเป็น
 กอบกิจเห็นคุณอนันต์
 ปัญญากล่าวมานั้น
 เปรียบได้กันกับศัสตรา