นิราศนรินทร์
๑ | ||
๏ ศรีสิทธิ์พิศาลภพ | เลอหล้าลบล่มสวรรค์ | จรรโลงโลกกว่ากว้าง |
แผนแผ่นผ้างเมืองเมรุ | ศรีอยุธเยนทร์แย้มฟ้า | แจกแสงจ้าเจิดจันทร์ |
เพียงรพิพรรณผ่องด้าว | ขุนหาญห้าวแหนบาท | สระทุกข์ราษฎร์รอนเสี้ยน |
ส่ายเศิกเหลี้ยนล่งหล้า | ราญราบหน้าเภริน | เข็ญข่าวยินยอบตัว |
ควบค้อมหัวไหว้ละล้าว | ทุกไทน้าวมาลย์น้อม | ขอออกอ้อมมาอ่อน |
ผ่อนแผ่นดินให้ผาย | ขยายแผ่นฟ้าให้แผ้ว | เลี้ยงทแกล้วให้กล้า |
พระยศไท้เทิดฟ้า | เฟื่องฟุ้งทศธรรมท่านแฮ |
๒ | |
๏ อยุธยายศล่มแล้ว | ลอยสวรรค์ ลงฤๅ |
สิงหาสน์ปรางค์รัตน์บรร- | เจิดหล้า |
บุญเพรงพระหากสรรค์ | ศาสน์รุ่ง เรืองแฮ |
บังอบายเบิกฟ้า | ฝึกฟื้นใจเมือง |
๓ | |
เรืองเรืองไตรรัตน์พ้น | พันแสง |
รินรสพระธรรมแสดง | ค่ำเช้า |
เจดีย์ระดะแซง | เสียดยอด |
ยลยิ่งแสงแก้วเก้า | แก่นหล้าหลากสวรรค์ |
๔ | |
โบสถ์ระเบียงมณฑปพื้น | ไพหาร |
ธรรมาสน์ศาลาลาน | พระแผ้ว |
หอไตรระฆังขาน | ภายค่ำ |
ไขประทีปโคมแก้ว | ก่ำฟ้าเฟือนจันทร์ |
๕ | |
เสร็จสารพระยศซ้อง | สรรเสริญ |
ไป่แจ่มใจจำเริญ | ร่ำอ้าง |
ตราตรอมตระโมจเหิน | วนสวาท |
อกวะหวิวหวั่นร้าง | รีบร้อนการณรงค์ |
๖ | |
แถลงปางบำราศห้อง | โหยครวญ |
เสนาะเสน่ห์กำสรวล | สั่งแก้ว |
โอบองค์ผอูนอวล | ออกโอษฐ์ อรเอย |
ยามหนึ่งฤๅแคล้วแคล้ว | คลาดคล้ายขวบปี |
๗ | |
รอยบุญเราร่วมพ้อง | พบกัน |
บาปแบ่งสองทำทัน | เท่าสร้าง |
เพรงพรากสัตว์จำผัน | พลัดคู่ เขาฤๅ |
บุญร่วมบาปจำร้าง | นุชร้างเรียมไกล |
๘ | |
จำใจจากแม่เปลื้อง | ปลิดอก อรเอย |
เยียวว่าแดเดียวยก | แยกได้ |
สองซีกแล่งทรวงตก | แตกภาค ออกแม่ |
ภาคพี่ไปหนึ่งไว้ | แนบเนื้อนวลถนอม |
๙ | |
โอ้ศรีเสาวลักษณ์ล้ำ | แลโลม โลกเอย |
แม้ว่ามีกิ่งโพยม | ยื่นหล้า |
แขวนขวัญนุชชูโฉม | แมกเมฆ ไว้แม่ |
กีดบ่มีกิ่งฟ้า | ฝากน้องนางเดียว |
๑๐ | |
โฉมควรจักฝากฟ้า | ฤๅดิน ดีฤๅ |
เกรงเทพไท้ธรณินทร์ | ลอบกล้ำ |
ฝากลมเลื่อนโฉมบิน | บนเล่า นะแม่ |
ลมจะชายชักช้ำ | ชอกเนื้อเรียมสงวน |
๑๑ | |
ฝากอุมาสมรแม่แล้ | ลักษมี เล่านา |
ทราบสวยมภูวจักรี | เกลือกใกล้ |
เรียมคิดจบจนตรี- | โลกล่วง แล้วแม่ |
โฉมฝากใจแม่ได้ | ยิ่งด้วยใครครอง |
๑๒ | |
บรรจถรณ์หมอนม่านมุ้ง | เตียงสมร |
เตียงช่วยเตือนนุชนอน | แท่นน้อง |
ฉุกโฉมแม่จักจร | จากม่าน มาแฮ |
ม่านอย่าเบิกบังห้อง | หับให้คอยหน |
๑๓ | |
สงสารเป็นห่วงให้ | แหนขวัญ แม่ฮา |
ขวัญแม่สมบูรณ์จันทร์ | แจ่มหน้า |
เกศีนี่นิลพรร- | โณภาส |
งามเงื่อนหางยูงฟ้า | ฝากเจ้าจงดี |
๑๔ | |
เรียมจากจักเนิ่นน้อง | จงเนา นะแม่ |
ศรีสวัสดิ์เทอญเยาว์ | อย่าอ้อน |
อำนาจสัตย์สองเรา | คืนร่วม กันแม่ |
การณรงค์ราชการร้อน | เร่งแล้วเรียมลา |
๑๕ | |
ลงเรือเรือเคลื่อนคว้าง | ขวัญลิ่ว แลแม่ |
ทรุดนั่งถอนใจปลิว | อกว้า |
เหลียวหลังพี่หวาดหวิว | ใจวาก |
แลสั่งสบหน้าหน้า | แม่หน้าเอ็นดู |
๑๖ | |
ออกจากคลองขุดข้าม | ครรไล |
เรือวิ่งอกว้าใจ | หวาดขว้ำ |
เด็ดแดดั่งเด็ดใย | บัวแบ่ง มาแม่ |
จากแต่อกใจปล้ำ | เปลี่ยนไว้ในนาง |
๑๗ | |
บรรลุอาวาสแจ้ง | เจ็บกาม |
แจ้งจากจงอาราม | พระรู้ |
เวรานุเวรตาม | ตัดสวาท แลฤๅ |
วานวัดแจ้งใจชู้ | จากช้าสงวนโฉม |
๑๘ | |
มาคลองบางกอกกลุ้ม | กลางใจ |
ฤๅบ่กอกหนองใน | อกช้ำ |
แสนโรคเท่าไรไร | กอกรั่ว ราแม่ |
เจ็บรักแรมรสกล้ำ | กอกร้อยฤๅคลาย |
๑๙ | |
ชาวแพแผ่แง่ค้า | ขายของ |
แพรพัสตราตาดทอง | เทศย้อม |
ระลึกสีสไบกรอง | เครือมาศ แม่เฮย |
ซัดสอดสองสีห้อม | ห่อหุ้มบัวบัง |
๒๐ | |
วัดหงส์เหมราชร้าง | รังถวาย นามแฮ |
เรียมนิราเรือนสาย | สวาทสร้อย |
หงส์ทรงสี่พักตร์ผาย | พรหมโลก แลฤๅ |
จะสั่งสารนุชคล้อย | คลาดท้าวไป่ทัน |
๒๑ | |
สังข์กระจายพี่จากเจ้า | จอมอนงค์ |
สังข์พระสี่กรทรง | จักรแก้ว |
สรวมทิพย์สุธาสรง | สายสวาท พี่เอย |
สังข์สระสมรจงแผ้ว | ผ่อนถ้าเรียมถึง |
๒๒ | |
จากมามาลิ่วล้ำ | ลำบาง |
บางยี่เรือราพลาง | พี่พร้อง |
เรือแผงช่วยพานาง | เมียงม่าน มานา |
บางบ่รับคำคล้อง | คล่าวน้ำตาคลอ |
๒๓ | |
มาด่านด่านบ่ร้อง | เรียกพัก พลเลย |
ตาหลิ่งตาเหลวปัก | ปิดไว้ |
ตาเรียมหลั่งชลตัก | ตวงย่าน |
ไฟด่านดับแดไหม้ | มอดม้วยฤๅมี |
๒๔ | |
นางนองชลน่านไล้ | ลบบาง |
ไหลเล่ห์ชลลบปราง | แม่คล้ำ |
แสนโศกสั่งสารปาง | จากพี่ ปลอบแม่ |
นาสิกเรียมซับน้ำ | เนตรหน้านางนอง |
๒๕ | |
บางขุนเทียนถิ่นบ้าน | นามมี |
เทียนว่าเทียนแสงสี | สว่างเหย้า |
เย็นยามพระสุริยลี | ลาโลก ลงแม่ |
เทียนแม่จุดจักเข้า | สู่ห้องหาใคร |
๒๖ | |
ปานนี้มาโนชญ์น้อย | นงพาล พี่เอย |
เก็บเกศฤากรองมาลย์ | มาศห้อย |
ปรุงจันทน์จอกทองธาร | ประทิน ทาฤๅ |
นอนนั่งถามแถลงถ้อย | ทุกข์พร้องความใคร |
๒๗ | |
คิดไปใจป่วนปิ้ม | จักคืน |
ใจหนึ่งเกรงราชขืน | ข่มคร้าม |
ใจหนึ่งป่วนปานปืน | ปัดปวด ทรวงนา |
ใจเจ็บฝืนใจห้าม | ห่อนเจ้าเห็นใจ |
๒๘ | |
มิตรใจเรียมจอดเจ้า | จักคิด ถึงฤๅ |
จากแม่เจ็บเสมอจิต | พี่บ้าง |
ฤๅลืมมลายปลิด | แปลนสวาท |
จำพี่โหยไห้ช้าง | ค่ำเช้าชำงาย |
๒๙ | |
ไปศึกสุดมุ่งม้วย | หมายเป็น ตายเลย |
ศูนย์ชีพไหนนุชเห็น | หากลี้ |
อรเอยลับหลังเอ็น | ดูนัก นะแม่ |
โอ้โอะไกลกันกี้ | เมื่อไซ้จักสม |
๓๐ | |
เรือมามาแกล่ใกล้ | บางบอน |
ถนัดหนึ่งบอนเสียดซอน | ซ่านไส้ |
จากมาพี่คายสมร | เสมอชีพ เรียมเอย |
แรมรสกามาไหม้ | ตากต้องทรวงคาย |
๓๑ | |
บางกกกลกล่อมแก้ว | กับแด |
กรตระกองนุชแปร | ปรับเนื้อ |
ลานโลมวิไลแถง | ชระมุ่น อกเอย |
จำนิรารสเกื้อ | กกแก้วกับทรวง |
๓๒ | |
หัวกระบือกบินทรราชร้า | รณรงค์ แลฤๅ |
ตัดกบาลกระบือดง | เด็ดหวิ้น |
สืบเศียรทรพีคง | คำเล่า แลแม่ |
เสมอพี่เด็ดสมรดิ้น | ขาดด้วยคมเวร |
๓๓ | |
โคกขามดอนโคกคล้าย | สัณฐาน |
ขามรุ่นริมธารสนาน | สนุกนี้ |
พูนเพียงโคกฟ้าลาน | แลโลก ลิ่วแม่ |
ถนัดหนึ่งโคกขามชี้ | เล่ห์ให้เรียมเห็น |
๓๔ | |
มาคลองโคกเต่าตั้ง | ใจฉงาย |
ตัวเต่าฤๅมีหมาย | โคกอ้าง |
เจ็บอกพี่อวนอาย | ออกปาก ได้ฤๅ |
คืนคิดโคกขวัญร้าง | อยู่เร้นแรมเกษม |
๓๕ | |
มหาชัยชัยฤกษ์น้อง | นาฏลง โรงฤๅ |
รับร่วมพุทธมนต์สงฆ์ | เสกซ้อม |
เสียดเศียรแม่ทัดมง- | คลคู่ เรียมเอย |
ชเยศชุมญาติห้อม | มอบให้สองสม |
๓๖ | |
ท่าจีนจีนจอดถ้า | คอยถาม ใดฤๅ |
จีนช่วยจำใจความ | ข่าวร้อน |
เยียวมิ่งแม่มาตาม | เตือนเร่ง ราแม่ |
จงนุชรีบเรียมข้อน | เคร่าถ้า จีนคอย |
๓๗ | |
บ้านบ่อน้ำบกแห้ง | ไป่เห็น |
บ่อเนตรคงขังเป็น | เลือดไล้ |
อ้าโฉมแม่แบบเบญ- | จลักษณ์ เรียมเอย |
มาซับอัสสุชลให้ | พี่แล้วจักลา |
๓๘ | |
นาขวางใครแขวะรุ้ง | เป็นทาง |
ปองบ่อไป่ปองนาง | ป่วยไซร้ |
นามขวางไขว่หนามขวาง | ในอก อีกแม่ |
ใครบ่งฤๅเบาได้ | เท่าน้องนางถอน |
๓๙ | |
สามสิบสองคดคุ้ง | เวียนวง |
คิดว่าคืนหลังหลง | ทุกเลี้ยว |
บังเฉนียนไฉนบง | พักตร์แม่ เห็นฤๅ |
แลตะลึงลืมเคี้ยว | ขบค้างคำสลา |
๔๐ | |
มาคลองย่านซื่อซ้ำ | พิศวง |
ซื่อตลอดย่านเดียวตรง | รวดริ้ว |
ใจคิดคู่ครองคง | รักแม่ นะแม่ |
ไป่ตลอดเลยพลิ้ว | พลัดน้องมาไกล |
๔๑ | |
เห็นจากจากแจกก้าน | แกมระกำ |
ถนัดระกำกรรมจำ | จากช้า |
บาปใดที่โททำ | แทนเท่า ราแม่ |
จากแต่คาบนี้หน้า | พี่น้องคงถนอม |
๔๒ | |
เรียมจากฤๅจับข้าว | เต็มคำ หนึ่งเลย |
รินซึ่งชลจานจำ | เนื่องแค้น |
หยิบกับกระยากำ | คิดแม่ คอยแม่ |
เหียนฤหายหอบแหน้น | อกค้างคายคืน |
๔๓ | |
ปรานีนุชอยู่เหย้า | เยียบเย็น |
เย็นแม่เยี่ยมจักเห็น | แต่ห้อง |
ครวญหาพี่ใครเป็น | สองปลอบ แม่เลย |
สไบพี่เปลี่ยนจักป้อง | ปิดหน้านางโหย |
๔๔ | |
แลไถงถงาดเลี้ยว | ลับแสง |
สอดซึ่งตาเรียมแสวง | ทั่วพื้น |
จวบจันทร์แจ่มโลกแปลง | มาเปลี่ยน |
หวนว่ามุขแม่ฟื้น | เยี่ยมฟ้าหาเรียม |
๔๕ | |
ชมแขคิดใช่หน้า | นวลนาง |
เดือนดำหนิวงกลาง | ต่ายแต้ม |
พิมพ์พักตร์แม่เพ็ญปราง | จักเปรียบ ใดเลย |
ขำกว่าแขไขแย้ม | ยิ่งยิ้มอัปสร |
๔๖ | |
วิเวกดุเหว่าก้อง | ดงดึก แล้วแฮ |
กระส่าวเสียงนกนึก | นุชพร้อง |
พลิกปลอบเปล่าใจทึก | ถามแม่ ไหนแม่ |
ปลุกพี่ฤๅเรียมร้อง | เรียกเจ้าไป่ขาน |
๔๗ | |
โอ้ดวงดาเรศด้อย | เดือนดับ |
ดับดั่งดวงอัจกลับ | พู่พร้อย |
ชวาลาจะลาลับ | นุชพี่ แพงเอย |
หลับฤตื่นตรอมละห้อย | อยู่ห้องหนหลัง |
๔๘ | |
เรือมารุ่งบ่รู้ | คืนวัน |
ตื่นแต่ตาใจฝัน | คลับคล้าย |
แปดยามย่ำแดยัน | แทนทุ่ม โมงแม่ |
นอนนั่งลุกยืนย้าย | ยิ่งร้อนเรียมวี |
๔๙ | |
แม่กลองกลองบ่ได้ | ยินดัง |
รัวแต่กรประนัง | หนึ่งค้อน |
ทรวงพี่แผ่เพียงหนัง | ขึงขอบ กลองเอย |
กลองบ่ข้อนเรียมข้อน | อกแค้นคะนึงโฉม |
๕๐ | |
ออกจากปากน้ำน่าน | นองพราย |
อรรณพพิศาลสาย | ควั่งคว้าง |
จากนางยิ่งตนตาย | ทีหนึ่ง นะแม่ |
เทียรจักทอดตัวขว้าง | ชีพไว้กลางวน |
๕๑ | |
สรวลเสียงพระสมุทรครื้น | ครวญคะนอง |
คลื่นก็คลี่คลายฟอง | เฟื่องฟื้น |
ดาลทรวงป่วงกามกอง | กลอยสมุทร แม่ฮา |
ออกโอษฐ์ออกโอยสะอื้น | อ่าวอื้ออลเวง |
๕๒ | |
เรียมวอนเทวะแม่แม้น | เมขลา |
แบวิเชียรเชิญรา | เร่งเจ้า |
นางสมุทรเรียกมามา | เทอญแม่ มาแม่ |
ทันที่เรือเรียมเต้า | คลื่นเต้นตากทรวง |
๕๓ | |
บ้านเหลมเรือพี่เลี้ยว | คลองจร |
ระลึกคมเหลมศร | เนตรน้อง |
เสียวทรวงพี่โอยอร | อกแตก ตายแม่ |
สุดสอดสายเนตรร้อง | แม่ตั้งตาคอย |
๕๔ | |
เห็นตะบูนรอยบั่นต้น | ตัดรอน |
ยังแต่ตอตะบูนทอน | กิ่งกลิ้ง |
เจียนใจพี่ขาดจร | จากสวาท มาแม่ |
ทอนท่อนไมตรีทิ้ง | ทอดไว้วังเวง |
๕๕ | |
ดูใดไป่เท่าด้วย | ดวงพักตร์ แม่เลย |
โฉมแม่ชื่นใจจัก | หล่อหล้ม |
มาเดียวพี่ดักดัก | ใจจอด แม่แม่ |
เรือนแล่นผายผันก้ม | พักตร์ไห้หาศรี |
๕๖ | |
ถับถึงคุ้งคดอ้อย | โอชหวาน วายแม่ |
อ้อยแม่เจียนผจงจาน | จอกแก้ว |
ขอเคียงซ่อมสอดพาน | รองร่วม เจ้าฤๅ |
รสยิ่งอำมฤตแล้ว | ระลึกลิ้นหวานเอง |
๕๗ | |
พิศพานจานแจ่มเจ้า | เบญจรงค์ รัตน์เอย |
โหยบ่เห็นอนงค์ | นั่งน้อม |
นพนิตแน่งนางผจง | จัดมอบ มาฤๅ |
จากรักจากรสพร้อม | ไพร่ใช้ชายเคียง |
๕๘ | |
อยู่เรือนจักเพื่อนพร้อง | ความใคร |
รสรักแรมกะได | ดอกดั้ว |
เรียมหมองแม่พาใจ | คลายเทวษ |
หมองสมรนุชเรียมกลั้ว | กล่อมเจ้าเอาใจ |
๕๙ | |
บำราศรสหื่นห้า | แหหาย |
โหยคระหนรนกาย | ก่ำไหม้ |
รัวรัวราคราวพาย | เรือเร่ง แรงแม่ |
ทันถี่ทุกเล่มไหล้ | หล่อเต้นตามเผยอ |
๖๐ | |
ถึงเพชรบุเรศเข้า | ขุนพล |
กรีทัพยกโดยสถล | มารคเต้า |
ธงทองทัดลมบน | โบกเรียก พลแม่ |
เรียมเรียกรสรักเร้า | เร่งน้องในทรวง |
๖๑ | |
ออกทัพเอาฤกษ์เร้า | ปืนไฟ |
ปืนประกายกุมไก | จี่จิ้ม |
เพลิงราคพลุ่งกลางใจ | เจียวเจ็บ อกเอย |
ทรวงพี่บรรทุกปิ้ม | ปวดด้วยปืนกาม |
๖๒ | |
ทุกตรอกเรียมตรวจหน้า | ขาดนาง เดียวแม่ |
จบจรหลาดแลทาง | ทั่วด้าว |
จวบหญิงจ่ายของกลาง | ถนนเกลื่อน |
เทียมธุลีทาสท้าว | อรข้างเดียวเดิน |
๖๓ | |
ถึงชรอ่ำชรอุ่มห้อง | เวหา หนเอย |
คิดอรแมกเมฆมา | กลัดไว้ |
ฤๅเขาชรอ่ำอา- | ดูรเทวษ |
เป็นชรอุ่มฟ้าไข้ | ข่าวน้องนางตรอม |
๖๔ | |
สุริยาวิโยคฟ้า | ฝนเชย |
บุปผชาติรำเพยเผย | กลิ่นใกล้ |
เผยอหอมเลื่อนสมรเหย | หาพี่ ฤๅแม่ |
ถามพฤกษ์พรางเพราะไม้ | ปากลิ้นไป่มี |
๖๕ | |
ทัพใต้ทัพตั้งป่า | เป็นเรือน |
จากนุชมานอนเดือน | ต่างไต้ |
ตรอมตายแต่จักเยือน | กันยาก แลแม่ |
เรือนฤเห็นเห็นไม้ | ป่าไม้เป็นเรือน |
๖๖ | |
ราตรีตรวจค่ายฆ้อง | ขามขาม ใจเอย |
เกราะกระพือเพลิงยาม | รุ่งเร้า |
กระเวนกระวนกาม | กวนอก พี่นา |
รันระดมแดเข้า | คู่ฆ้องกระแตตี |
๖๗ | |
เคยนิทรอรนุ่มเนื้อ | แนบเรียม |
เดาะกระไดไดเลียม | ลอดเคล้น |
นาสาสูบรสเทียม | ปรางมาศ |
สองสนุกล้วนเหล้น | เล่ห์นั้นฤๅลืม |
๖๘ | |
เคยโอษฐ์แอบโอษฐ์อ้อน | เอาใจ |
คำอ่อนวอนอาลัย | ล่อเคล้า |
นับเดือนเลื่อนปีไป | ไกลมิ่ง นะแม่ |
เยียวอยู่หนหลังเศร้า | สวาทแล้วใครโลม |
๖๙ | |
ออกทัพถะถั่นเข้า | ไพรเขียว |
ละแม่เดียวมาเดียว | ด่วนร้าง |
สายตาต่อเต็มเกลียว | มากล่อม ไกลแม่ |
เวระใดเราสร้าง | ซัดให้ทันเห็น |
๗๐ | |
ห้วยขมิ้นคิดขะมิ่นเจ้า | เคยผจง |
กวดสกนธ์สีสรง | โสรจน้อง |
เรียมจากจักโศกทรง | เสาวภาคย์ เผือดฤๅ |
ขมิ้นจะวายวันต้อง | แต่งเนื้อนางสนาน |
๗๑ | |
อ่าผิวการะเกดเกลี้ยง | เกลานวล แน่งเอย |
เรียมกะไดเชยชวน | ชิดเคล้า |
อ้าอรกลิ่นเกศหวน | หอมหื่น กูเฮย |
คิดภิรมย์รสเกล้า | กลิ่นกลั้วไกลฉม |
๗๒ | |
ยามามาท่าข้าม | แขวงปราณ |
ปราณประหลาดลมฆาน | พี่ข้อง |
แลว่านุชทรมาน | หมองสิ่ง ใดแม่ |
ทุกข์โรคหรือจักร้อง | ร่ำไห้หาเรียม |
๗๓ | |
ถึงสามร้อยยอดเงื้อม | งำทะเล |
ทะเลจะหลากลมเห | หาดขว้ำ |
สามร้อยคิรีเท | ทับอก เล่าฤๅ |
ใจจะปล้ำสุดปล้ำ | เสน่ห์น้องหนักทรวง |
๗๔ | |
โคแดงนามท่งด้าว | โคดง ใดฤๅ |
โคอาสน์อิศวรองค์ | อยู่เกล้า |
พระมาดอาจจักปลง | ปลิดเทวษ ราพ่อ |
สองจากพระเป็นเจ้า | ช่วยให้คืนสม |
๗๕ | |
แลระบัดลาดท่งท้อง | ทิวพฤกษ์ |
มลักเห็นหมู่มฤค | ครุ่นคร้าม |
หวังหาคู่แนบนึก | นุชนาฏ เรียมเอย |
พี่ห้ามหวงโฉม | |
๗๖ | |
นางทรายจามเรศรู้ | รักขน |
คือนุชสงวนงามตน | แต่น้อย |
ตายองตอบตายล | ยวนเนตร นางเอย |
โฉมแม่บาดตาย้อย | อยู่พู้นฉันใด |
๗๗ | |
ขุนพาฬพยัคฆ์เคล้า | พยัคฆี |
สารสู่สาวคชลี | แหล่งเหล้น |
ปวงสัตว์เพรียกไพรศรี | สังวาส |
สังเวชสมรมาเว้น | พี่เว้นวายชม |
๗๘ | |
เนื้อเบื้อนาเนกล้ำ | หลายพรรณ |
ล่าแหล่งลืมเกลียงวัน | แวะเว้น |
ไพรพฤกษ์เงียบเซียบศัลย์ | โศกแม่ |
แสนสัตว์ซบเซาเร้น | ช่วยร้อนเรียมตรอม |
๗๙ | |
ลมลงโลมลาดไม้ | กฤษณา |
โบกบอกนาสาหา | กลิ่นต้อง |
รอยอรร่ำพัสตรา | ตากตรอก ลมฤๅ |
พากลิ่นกลอยมาข้อง | ค่าไม้หอมเหมือน |
๘๐ | |
หวนหอมการะเกดเกลี้ยง | เกล้าผม เจ้าฤๅ |
อินทนิลคือแข่งคม | เนตรแต้ม |
นมนางอับอายนม | นุชนาฏ พี่เอย |
ปรางเปล่งเปรียบกึ่งแก้ม | อ่อนช้ำคราวชม |
๘๑ | |
จัมปาจำเปรียบเนื้อ | นางสวรรค์ กูเอย |
ศรีสุมาลัยพรรณ | พิศแพ้ |
ช้องนางคลี่ระส่ายสรร | สลายเซ่น |
คือนุชสนานกายแก้ | เกศแก้วกันไร |
๘๒ | |
สาวหยุดหยุดย่างช้า | หวังชัก ชวนแม่ |
รักใช่รักแรมรัก | สุดรู้ |
นางแย้มจะยลพักตร์ | ฤๅพบ พานเลย |
ซ่อนกลิ่นกลอยซ่อนชู้ | ชื่อช้ำใจถวิล |
๘๓ | |
ขานางพิศภาคแพ้ | พิมพ์เพลา นุชนา |
กลกล่อมสองปลีเยาว์ | ยาตรเยื้อง |
เล็บนางเล็บนุชเบา | บอกคึ่ง พี่ฤๅ |
หลงปัดเล็บนางเปลื้อง | ปลาบเนื้อเรียมขนาง |
๘๔ | |
พะยอมคิดเยาวแม่แย้ม | ยินดี |
สีเสียดคือทรวงสี | เสียดซ้อน |
ชิงชันเฉกในที | เชิงเกี่ยว กายแม่ |
หว้าดังวอนนางค้อน | เคียดแกล้งเป็นกล |
๘๕ | |
นกแก้วจับกิ่งแก้ว | กอดคอน |
กลพี่กอดแก้วนอน | แนบเนื้อ |
นางกวักนกกวักจร | จับกวัก ไกวแม่ |
หลงว่ากรนุชเกื้อ | กวักให้เรียมตาม |
๘๖ | |
นางนวลจับแมกไม้ | นางนวล |
นวลนุชแนบเรียมควร | คู่แคล้ว |
เบญจวรรณจับวัลย์พวน | พันโอบ ไม้แม่ |
แลว่าวัลย์กรแก้ว | กอดอ้อมเอววัลย์ |
๘๗ | |
โนรีสีชาดย้อม | ระยับแดง |
นกขะมิ่นชมพูแสง | แสดผ้า |
ปนแปลกนึกนางแปลง | สไบเปลี่ยน |
เย็นห่มแสดสีฟ้า | ฝ่ายเช้าเคยชม |
๘๘ | |
แขกเต้าตามคู่เต้า | แขกสมร มาฤๅ |
ถามข่าวนุชแหนงจร | จับไม้ |
สัตวาสุวาวอน | วานหน่อย นกเอย |
บอกสมรเรียมไห้ให้ | ข่าวน้องมาแถลง |
๘๙ | |
เสนาะเสียงสุโนกร้อง | ระงมวัน |
สาลิกามาปัน | เหยื่อป้อน |
นางนกกระสรวลสันต์ | สมเสพ |
คือนุชแนบโอษฐ์อ้อน | แอบให้เรียมโลม |
๙๐ | |
เรียมเมิลโมเรศเคล้า | โมรี |
นางมยุรยวนยี | ยั่วเย้า |
เฉกโฉมแม่มังสี | เสาวภาคย์ กูเอย |
แล นก ลอบนึกเจ้า | พี่ดิ้นโดยยูง |
๙๑ | |
ยกมาออกอ่าวน้ำ | นามนาง รมนา |
นางบ่เห็นเห็นบาง | เปล่าเศร้า |
ฉมนางชไมปราง | สมรมิ่ง กูเอย |
ดินหื่นหอมฟ้าเร้า | รื่นร้างอภิรมย์ |
๙๒ | |
นางรมรมเยศร้าง | รมยา |
กลพี่จากเจียนกา | เมศม้วย |
ฤๅหากแม่มายา | พิโยคหยอก เรียมฤๅ |
มาแม่สำราญด้วย | พี่น้อยนางรม |
๙๓ | |
บางสะพานสะพาดพื้น | สะพานทอง |
ฤๅสะพานสุวรรณรอง | รับเจ้า |
อ้าโฉมแม่มาฉลอง | พิมพ์มาศ นี้ฤๅ |
รอยร่นเหนือบ่าเบ้า | แบบเนื้อนพคุณ |
๙๔ | |
บางสะพานสะพาดพื้น | ทองปาง ก่อนแฮ |
รอยชะแลงชระลุราง | ร่อนกลุ้ม |
ระลึกโฉมแม่แบบบาง | บัวมาศ กูเอย |
ควรแผ่แผ่นท้องหุ้ม | ห่อไว้หวังสงวน |
๙๕ | |
เห็นขามสาวบ่าวต้น | เคียงกัน |
สาวบ่าวปลูกสำคัญ | คู่สร้าง |
เสมอเรียมร่วมรักขวัญ | เมืองมิ่ง แม่ฤๅ |
สองประสิทธิ์สัตย์อ้าง | ปลูกไว้กลางใจ |
๙๖ | |
ยกมามาอกไหม้ | ทรมาน |
ถึงที่นามละหาน | อู่แห้ง |
นุชเอยจักหาธาร | ทาอก พี่แม่ |
อู่ก็แล้งชลแล้ง | อกแล้งลืมงาย |
๙๗ | |
หมอนเจ้าเขาเทพไท้ | สถิตสิง |
คิดคู่เขนยอรอิง | ร่วมร้าง |
เขนยทองทอดกายพิง | พูนเทวษ ฤๅแม่ |
นอนจะแนบเขนยข้าง | คู่เนื้อเรียมถนอม |
๙๘ | |
ลองไนจักจั่นแจ้ว | ใจรัว รัวแม่ |
ชะนีร่ำโหยหาผัว | ผ่าวไส้ |
ดวงเดียวเด็ดแต่ตัว | ตกป่า ชัฏแม่ |
จากสมรพี่มาไห้ | แห่งห้องชะนีโหย |
๙๙ | |
รอยกรรมมาแบ่งแก้ว | กับสกนธ์ กูเอย |
ขวัญอยู่อยุธยาตน | ต่างร้าง |
โอ้ดวงทิพยสุมณ- | ฑามาศ แม่เอย |
บุญที่สมสองสร้าง | จักสิ้นฤๅยัง |
๑๐๐ | |
ควิวควิวอกควากคว้าง | ลมลอย แลแม่ |
ถอยแต่ใจจากถอย | ทับช้า |
ทศทิศทอดตาคอย | ขวัญเนตร พี่เอย |
เอาสไบนุชต่างหน้า | แนบเนื้อแทนนาง |
๑๐๑ | |
พระลบสุริยเลี้ยว | ไศลลา โลกเอย |
ทุกทิศชระมัวมา | มืดแล้ว |
เนตรหนึ่งว่ายนภา | เพียงเมฆ |
เนตรหนึ่งตรวจไตรแผ้ว | แผ่นหล้าหาสมร |
๑๐๒ | |
โพธิ์สลับโพธิ์เทพไท้ | เทพา พ่อฤๅ |
เอาพระโฆษผยองยา | สวาทชู้ |
อาราธน์พระเอยอา | รักษ์เร่ง ราพ่อ |
เชิญช่วยพาสมรู้ | รสน้องแรมนาน |
๑๐๓ | |
ลับยักษ์ลับเยาวให้ | เรียมหา แม่แฮ |
ฤๅอสุรพาลพา | แวะเว้น |
ลับหลังพี่ลับตา | แสนโยชน์ |
รำลึกลับนุชเร้น | ร่วมรู้ในใจ |
๑๐๔ | |
ยากมาเมืองแม่น้ำ | ใจหมอง |
เมืองก็ศูนย์กลสอง | สวาทว้าง |
ขวัญเมืองอยู่เมืองครอง | ใจเครา พี่ฤๅ |
ฤๅพี่จากมาค้าง | ขวบแล้วนางลืม |
๑๐๕ | |
อู่สะเภาพาณิชใช้ | ใบคลา |
ทุกข์พี่พ้นเภตรา | เลื่อนโล้ |
จากสมรแม่เสมอมา | กลางสมุทร |
แลบ่เห็นตระหลิ่งโอ้ | อกคว้างกลางชล |
๑๐๖ | |
หนองบัวบงกชช้อย | ชูชวน ชื่นเอย |
บัวดั่งบัวนุชอวล | อ่อนน้ำ |
กระบอกทิพย์ผกากวน | กาเมศ กูเอย |
ภุมเรศแรมรสกล้ำ | กลีบฟ้ายาไฉน |
๑๐๗ | |
ศิขรศิขเรศเงื้อม | เงางาม |
แลเล่ห์ฉากเขียนเขา | คั่นห้อง |
พ่างเพียงแผ่นผาเฉลา | ฉลักลวด ลายแฮ |
กลหนึ่งเตียงนอนน้อง | ม่านกั้นกำบัง |
๑๐๘ | |
ผาเผยพุพ่างน้ำ | ฝอยฝน |
คือสุหร่ายโรยชล | ช่วยร้อน |
สาครร่วมสรงสกนธ์ | ไกลพี่ แล้วแม่ |
อ้าแม่เอยจักอ้อน | อาบน้ำตาแทน |
๑๐๙ | |
เคยปรุงประทิ่นแป้ง | ปนละออง อบเอย |
สรงสว่างใจสอง | ครุ่นครั้ง |
จอกจันทร์จากจรุงหมอง | ราแม่ |
พานใส่เสาวคนธ์ตั้ง | แต่งให้ใครทา |
๑๑๐ | |
คันฉายคันฉ่องน้อย | เสนียดนาง พี่เอย |
จากจะลืมเสยสาง | สระเผ้า |
โศกเสียสิ่งสำอาง | อายโอ่ ฤๅแม่ |
พักตร์จะผัดผจงเกล้า | เยี่ยมแย้มแกลคอย |
๑๑๑ | |
หลัดหลัดพลัดพรากแก้ว | กานดา พี่เอย |
ลิ่วแต่ตัวเรียมมา | ตกไร้ |
ขวัญแขวนอยู่ขวัญตา | ทุกเมื่อ |
เรียมร่ำไข้ฟ้าไข้ | แผ่นพร้องรำพัน |
๑๑๒ | |
ลงลุแก่งตุ่มตั้ง | โศกา |
แสนตุ่มตวงชลนา | พี่พ้น |
กลืนโศกสุดอกอา- | ดูรเทวษ วายเลย |
ซับแต่สายเนตรล้น | ลูบร้อนฤๅเย็น |
๑๑๓ | |
คุลาตีอกไห้ | หาใคร |
นามจึ่งปรากฏใน | แก่งนี้ |
เจ็บจากพี่เจ็บใจ | เจ็บยิ่ง เจ็บฤๅ |
เจ็บบ่ปานกูลี้ | ลาดข้อนทรวงครวญ |
๑๑๔ | |
สงสัยด้วยแก่งแก้ว | สงสาร |
จากสิ่งใดใดราญ | ร่นร้อง |
แก่งเกิดวิการดาล | ดุจอก พี่ฤๅ |
เรียมก็โศกาก้อง | แก่งแก้วกันแสง |
๑๑๕ | |
เดินทางพลางพี่ไห้ | โหยหวน |
ถึงแก่งนามนางครวญ | ครุ่นนั้น |
อ้าแม่จักกำสรวล | เสมอแก่ง นี้ฤๅ |
ฤๅว่าโศกสมรกลั้น | เทวษถ้าเรียมถึง |
๑๑๖ | |
ถับถึงปากร่วมน้ำ | คะนึงนาง |
ถามข่าวไปปากพราง | พี่พร้อง |
อรมาท่าหลงทาง | ฉงนอยู่ |
ปากร่วมวานปากร้อง | เรียกเจ้ามาจร |
๑๑๗ | |
เมืองเพชรเขาเพชรแพร้ว | พรายฉาย |
เฉกนุชนาดกรกราย | นพเก้า |
แสงเพชรพิศอับอาย | แหวนนุช พี่เอย |
ยอดและยอดรุ่งเร้า | รอบก้อยกรสมร |
๑๑๘ | |
ถึงตระนาวตระหน่ำซ้ำ | สงสาร อรเอย |
จรศึกโศกมานาน | เนิ่นช้า |
เดินดงท่งทางละหาน | หิมเวศ |
สารสั่งทุกหย่อมหญ้า | ย่านน้ำลานาง |
๑๑๙ | |
แสนศึกแสนศาสตร์ซ้อง | แสนพัน มาแม่ |
สุดแต่เวทยากัน | ชีพไว้ |
ศึกทรวงพี่สุดผจัญ | ใจซู่ โศกแม่ |
จักยุธยาใจได้ | ชีพด้วยนางเดียว |
๑๒๐ | |
รอยโฉมนุชเปลี่ยนปั้น | เป็นทรวงพี่ฤๅ |
ฤๅแม่เป็นมณีดวง | เนตรด้วย |
จับจิตพี่จึงตวง | เต็มเทวษ รักแม่ |
ดับชีพเกิดใหม่ม้วย | แผ่นหล้าฤาลืม |
๑๒๑ | |
บวงเทพทุกเถื่อนถ้ำ | มณฑล ทวีปเอย |
ยกแต่สองหัตถ์ตน | ต่างเบี้ย |
ขอคนร่วมวิมล | มาโนชญ์ เรียมนา |
แสดงสดับโสตเหงี้ย | เงียบสิ้นสุดสวรรค์ |
๑๒๒ | |
พันเนตรภูวนาถตั้ง | ตาระวัง ใดฮา |
พักตร์สี่แปดโสตฟัง | อื่นอื้อ |
กฤษณนิทรเลอหลัง | นาคหลับ ฤๅพ่อ |
สองพิโยคร่ำรื้อ | เทพท้าวทำเมิน |
๑๒๓ | |
นิทานนิเทศท้าว | องค์ใด ก็ดี |
ทุเรศแรมสมรไท | ท่านร้าง |
แสนเทวษเท่าไรไป | ปานอก พี่เอย |
ปวงประสบคู่ค้าง | แต่ข้านานคืน |
๑๒๔ | |
กำสรวลศรีปราชญ์พร้อง | เพรงกาล |
จากจุฬาลักษณ์ลาญ | สวาทแล้ว |
ทวาทศมาสสาร | สามเทวษ ถวิลแฮ |
ยกทัดกลางเกศแก้ว | กึ่งร้อนทรวงเรียม |
๑๒๕ | |
ชายาเยาวยอดชู้ | โฉมสวรรค์ พี่เอย |
รอยว่าอินทร์พรหมสรรค์ | เสกแสร้ง |
เลือกลักษณ์ละอันปัน | เป็นรูป นุชฤๅ |
มอบมิ่งสมรมาแกล้ง | พี่กลั้นใจตาย |
๑๒๖ | |
คิดคลึงสาโรชสร้อย | เสาวมาลย์ แม่นา |
ภุชเคนทรสำราญ | แหล่งเหล้น |
สระสวรรค์นิราสนาน | ไฉนนาฏ เรียมเอย |
สรงเกษมสระสมรเฟ้น | ฝั่งฟ้าฝันถึง |
๑๒๗ | |
เปรมปรางปรุงธูปฟ้า | อรอวล ใจเอย |
จูบฤจางหอมหวน | ละห้อย |
โฉมทิพย์สุคนธ์ควร | จากพี่ เจียวแม่ |
ถนอมนิเบามือน้อย | จิตเจ้าจากไฉน |
๑๒๘ | |
งอนถันทิพย์ยอดย้อน | ยันทรวง พี่แม่ |
กอดนักเยียวอบพวง | พุ่มลื้น |
ถนอมแอบอุ่นคือดวง | ตราติด พี่ฤๅ |
จากอกออกราชื้น | ชุ่มช้ำเป็นหนอง |
๑๒๙ | |
แว่วแว่วเสาวณิตน้อง | นางทรง เสียงฤๅ |
สรวลกระซิกโสตพะวง | ว่าเจ้า |
คล้ายคล้ายดำเนินหงส์ | หาพี่ ฤๅแม่ |
อ้าใช่อรเรียมเศร้า | ซบหน้ากันแสง |
๑๓๐ | |
พวงจาวเจิดแจ่มแก้ว | จักรพรรดิ พี่เอย |
สมเสมอสมรรัตน์ | แท่งแท้ |
จำเริญจำเราสวัสดิ์ | สังวาส |
เล็งเลียบดินฟ้าแพ้ | ภพนี้ฤๅหา |
๑๓๑ | |
สาวสวรรค์เสพสวัสดิ์ถ้วน | เทวินทร์ |
พรหมภักษ์ทิพย์ปัถพิน | งอกง้วน |
จักรพรรดิร่วมนารินทร์ | รัตนนาฏ |
สามเสพทิพย์ลาญล้วน | เล่ห์น้องเรียมเกษม |
๑๓๒ | |
จากเจ็บยิ่งโรคเร้า | รึงสกนธ์ |
แสบเสียดขุมขนจน | อกด้าน |
ยาทาประทับทน- | ทานเทวษ ได้ฤๅ |
แรงรับเหลือแรงต้าน | พี่แพ้แรงโรย |
๑๓๓ | |
ฤดูระด่าวร้อน | แดนไตร |
ลามผ่าวพฤกษ์พรากใบ | หล่นแล้ง |
ทรวงพี่ผ่าวเผาไฉน | นะนาฏ เรียมเอย |
ยังยิ่งทินกรแจ้ง | จวบสิ้นศูนย์กัลป์ |
๑๓๔ | |
นทีสี่สมุทรม้วย | หมดสาย |
ติมิงคล์มังกรนาคผาย | ผาดส้อน |
หยาดเหมพิรุณหาย | เหือดโลก แล้งแม่ |
แรมราคแสนร้อยร้อน | ฤเถ้า เรียมทน |
๑๓๕ | |
ฤดูเดือนเมฆย้อย | หยาดเผลียง |
โซมสาดธรณิศเพียง | เพียบน้ำ |
ชระมัวทั่วทิศเอียง | อากาศ |
อกแผ่นดินฟ้าคล้ำ | คู่คลุ้มทรวงศัลย์ |
๑๓๖ | |
อุทโฆษรามสูรขว้าง | ขวานฉวาง |
พรายมณีเมขล์นาง | ล่อไหล้ |
อัมพรอุทรคราง | เรียมคร่ำ ครวญแม่ |
เสียงสุดเสียงฟ้าไห้ | ครุ่นแค้นครางตาย |
๑๓๗ | |
ฤดูลมชระล่องเนื้อ | หนาวใด เปรียบเลย |
อกพี่เยือกเย็นไกล | กอดเกี้ยว |
พันผืนพัสตราไป | ปานกึ่ง กรแม่ |
อุ่นอัคคีเสื้อเสี้ยว | ซีกนิ้วนางผงม |
๑๓๘ | |
ลมพัดคือพิษต้อง | ตากทรวง |
หนาวอกรุมในดวง | จิตช้ำ |
โฉมแม่พิมลพวง | มาเลศ กูเอย |
มือแม่วีเดียวล้ำ | ยิ่งล้ำลมพาน |
๑๓๙ | |
เอียงอกเทออกอ้าง | อวดองค์ อรเอย |
เมรุชุบสมุทรดินลง | เลขแต้ม |
อากาศจักจานผจง | จารึก พอฤๅ |
โฉมแม่หยาดฟ้าแย้ม | อยู่ร้อนฤๅเห็น |
๑๔๐ | |
ตราบขุนคิริข้น | ขาดสลาย แลแม่ |
รักบ่หายตราบหาย | หกฟ้า |
สุริยจันทรขจาย | จากโลก ไปฤๅ |
ไฟแล่นล้างสี่หล้า | ห่อนล้างอาลัย |
๑๔๑ | |
ร่ำรักร่ำเรื่องร้าง | แรมนวล นาฏฤๅ |
เสนาะสนั่นดินครวญ | ครุ่นฟ้า |
สารสั่งพี่กำสรวล | แสนเสน่ห์ นุชเอย |
ควรแม่ไว้ต่างหน้า | พี่พู้นภายหลัง |
๑๔๒ | |
นรินทร์นเรศไท้ | บริบาล |
นิพนธ์พจน์พิสดารญาณ | ยศไว้ |
กวีวรโวหาร | นายหนุ่ม |
ควรแก่ปราชญ์ใดได้ | อ่านแล้วเยียรยอ |
๑๔๓ | |
ใดใดโอษฐ์โอ่อ้าง | ตนดี |
เอาปากเป็นกวี | ขล่อยคล้อย |
หากหาญแต่วาที | เฉลยกล่าว ไฉนนา |
ดุจหนึ่งแสงหิ่งห้อย | ส่องก้นตนเอง |
๑๔๔ | |
โคลงเรื่องนิราศนี้ | นรินทร์อิน |
รองบาทบวรวังถวิล | ว่าไว้ |
บทใดปราชญ์ปวงฉิน | เชิญเปลี่ยน แปลงพ่อ |
ปรุงเปรียบเสาวคนธ์ไล้ | เลือกลิ้มดมดู ฯ |
งานนี้เป็นงานดัดแปลง (อาทิ งานแปลวรรณกรรม) ดังนิยามไว้ในมาตรา ๔ วรรค ๑๔ แห่ง พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. ๒๕๓๗ และบัดนี้ เป็นสาธารณสมบัติแล้ว เพราะการคุ้มครองลิขสิทธิ์สิ้นอายุลงตามมาตรา ๑๙ แห่งพระราชบัญญัติเดียวกัน ซึ่งว่า
"ภายใต้บังคับมาตรา ๒๑ และมาตรา ๒๒ ลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้ ให้มีอยู่ตลอดอายุของผู้สร้างสรรค์ และมีอยู่ต่อไปอีกเป็นเวลาห้าสิบปี นับแต่ผู้สร้างสรรค์ถึงแก่ความตาย
"ในกรณีที่มีผู้สร้างสรรค์ร่วม ลิขสิทธิ์ในงานดังกล่าวให้มีอยู่ตลอดอายุของผู้สร้างสรรค์ร่วม และมีอยู่ต่อไปอีกเป็นเวลาห้าสิบปีนับแต่ผู้สร้างสรรค์ร่วมคนสุดท้ายถึงแก่ความตาย
"ถ้าผู้สร้างสรรค์ หรือผู้สร้างสรรค์ร่วม ทุกคนถึงแก่ความตาย ก่อนที่ได้มีการโฆษณางานนั้น ให้ลิขสิทธิ์ดังกล่าวมีอายุห้าสิบปีนับแต่ได้มีการโฆษณาเป็นครั้งแรก
"ในกรณีที่ผู้สร้างสรรค์เป็นนิติบุคคล ให้ลิขสิทธิ์มีอายุห้าสิบปีนับแต่ผู้สร้างสรรค์ได้สร้างสรรค์ขึ้น แต่ถ้าได้มีการโฆษณางานนั้นในระหว่างระยะเวลาดังกล่าว ให้ลิขสิทธิ์มีอายุห้าสิบปีนับแต่ได้มีการโฆษณาเป็นครั้งแรก"