โคลงโลกนิติ
โคลงโลกนิติ ฉบับศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ
วิกิพีเดีย มีบทความเรื่อง:
หมายเหตุ:
- ก = สำนวนเก่า (สมุดไทย)
- เลข = ลำดับบท
- ∞ = เป็นสำนวนเก่าแต่เดิม
- เลข = ลำดับบท
- ด = สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร (ศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
- เลข = ลำดับบท
- ( ) = ซ้ำกับ , คล้ายกับ , ต่อเนื่องกับ, ดูเพิ่มที่
- ว = กรมวิชาการ (ประชุมโคลงโลกนิติ)
- เลข = ลำดับกำกับชุด
- ๐ = โคลงนำ , โคลงส่งท้าย
- - = ไม่มีบทนี้ในสำนวนนั้น มีแต่ในสำนวนอื่น
- ¿ = ต้องการให้ผู้เขียนอื่นช่วยตรวจ
| ก ¿ · ด ๑ · ว ๐ | |
| ๏ อัญขยมบรมนเรศเรื้อง | รามวงศ์ |
| พระผ่านแผ่นไผททรง | สืบไท้ |
| แสวงยิ่งสิ่งสดับองค์ | โอวาท |
| หวังประชาชนให้ | อ่านแจ้งคำโคลง ฯ |
| ก ¿ · ด ๒ · ว ๐ | |
| ๏ ครรโลงโลกนิตินี้ | นมนาน |
| มีแต่โบราณกาล | เก่าพร้อง |
| เป็นสุภสิตสาร | สอนจิต |
| กลดั่งสร้อยสอดคล้อง | เวี่ยไว้ในกรรณ ฯ |
| ก ¿ · ด - · ว ๐ | |
| ๏ ทศนัขนอบน้อมมิ่ง | อุตมางค์ |
| ไตรรัตน์จัดเบญจางค์ | แจ่มพร้อม |
| จักพร้องโลกนิติปาง | สดับแต่ เดิมพ่อ |
| อรรถอื่นอ้างเลศล้อม | ต่างต้องคัมภีร์ ฯ |
| ก ¿ · ด - · ว ๐ | |
| ๏ ถวายกรกรรพุ่มเพี้ยง | บวรมาลย์มิ่งแฮ |
| ไตรรัตน์เรียบไตรทวาร | เวียดเกล้า |
| โลกนิติสืบสาร | ของเก่า |
| เตือนจิตสาธุชนเช้า | ค่ำค้ำชูใจ ฯ |
| ก ¿ · ด - · ว ๐ | |
| ๏ โลกนิติในโลกล้วน | แก่นสาร |
| คือบิดามารดาอาจารย์ | เจี่ยวแล้ |
| เชาเจ้าจ่อมใจบาณ | ทิตร่ำ เรียนแฮ |
| เบิกศิลปปรีชาแท้ | เลิศแล้วเมธี ฯ |
| ก ¿ · ด ๓ (๔) · ว ¿ | |
| ๏ ปลาร้าพันห่อด้วย | ใบคา |
| ใบก็เหม็นคาวปลา | คละคลุ้ง |
| คือคนหมู่ไปหา | คบเพื่อน พาลนา |
| ได้แต่ร้ายร้ายฟุ้ง | เฟื่องให้เสียพงศ์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๔ (๓) · ว ¿ | |
| ๏ ใบพ้อพันห่อหุ้ม | กฤษณา |
| หอมระรวยรสพา | เพริศด้วย |
| คือคนเสพเสน่หา | นักปราชญ์ |
| ความสุขซาบฤาม้วย | ดุจไม้กลิ่นหอม ฯ |
| ก ¿ · ด ๕ (๖) · ว ¿ | |
| ๏ ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ | มีพรรณ |
| ภายนอกแดงดูฉัน | ชาดบ้าย |
| ภายในย่อมแมลงวัน | หนอนบ่อน |
| ดุจดังคนใจร้าย | นอกนั้นดูงาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๖ (๗) · ว ¿ | |
| ๏ ขนุนสุกสล้างแห่ง | สาขา |
| ภายนอกเห็นหนามหนา | หนั่นแท้ |
| ภายในย่อมรสา | เอมโอช |
| สาธุชนนั้นแล้ | เลิศด้วยดวงใจ ฯ |
| ก ¿ · ด ๗ (๘) · ว ¿ | |
| ๏ ยางขาวขนเรียบร้อย | ดูดี |
| ภายนอกหมดใสสี | เปรียบฝ้าย |
| กินสัตว์เสพปลามี | ชีวิต |
| เฉกเช่นชนชาติร้าย | นอกนั้นนวลงาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๘ (๗) · ว ¿ | |
| ๏ รูปแร้งดูร่างร้าย | รุงรัง |
| ภายนอกเพียงพึงชัง | ชั่วช้า |
| เสพสัตว์ที่มรณัง | นฤโทษ |
| ดังจิตสาธุชนกล้า | กลั่นสร้างทางผล ฯ |
| ก ¿ · ด ๙ (๑๐) · ว ¿ | |
| ๏ คนพาลผู้บาปแท้ | ทุรจิต |
| ไปสู่หาบัณทิต | ค่ำเช้า |
| ฟังธรรมอยู่เนืองนิตย์ | บ่ทราบ ใจนา |
| คือจวักตักเข้า | ห่อนรู้รสแกง ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๐ (๙) · ว ¿ | |
| ๏ ผู้ใดใจฉลาดล้ำ | ปัญญา |
| ได้สดับปราชญ์เจรจา | อาจรู้ |
| ยินคำบัดเดี๋ยวมา | ซับซาบ ใจนา |
| คือมลิ้นคนผู้ | ทราบรู้รสแกง ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๑ (๑๒) · ว ¿ | |
| ๏ หมูเห็นสีหราชท้า | ชวนรบ |
| กูสี่ตีนกูพบ | ท่านไซร้ |
| อย่ากลัวท่านอย่าหลบ | หลีกจาก กูนา |
| ท่านสี่ตีนอย่าได้ | วากเว้วางหนี ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๒ (๑๑) · ว ¿ | |
| ๏ สีหราชร้องว่าโอ้ | พาลหมู |
| ทรชาติครั้นเห็นกู | เกลียดใกล้ |
| ฤามึงใคร่รบดนู | มึงมาศ เองนา |
| กูเกลียดมึงกูให้ | พ่ายแพ้ภัยตัว ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๓ · ว ¿ | |
| ๏ กบเกิดในสระใต้ | บัวบาน |
| ฤาห่อนรู้รสมาลย์ | หนึ่งน้อย |
| ภุมราอยู่ไกลสถาน | นับโยชน์ ก็ดี |
| บินโบกมาค้อยค้อย | เกลือกเคล้าเสาวคนธ์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๔ · ว ¿ | |
| ๏ ใจชนใจชั่วช้า | โฉงเฉง |
| ใจจักสอนใจเอง | ไป่ได้ |
| ใจปราชญ์ดัดตามเพลง | พลันง่าย |
| ดุจช่างปืนดัดไม้ | แต่งให้ปืนตรง ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๕ · ว ¿ | |
| ๏ ไม้ค้อมมีลูกน้อม | นวยงาม |
| คือสัปปุรุษสอนตาม | ง่ายแท้ |
| ไม้ผุดั่งคนทราม | สอนยาก |
| ดัดก็หักแหลกแล้ | ห่อนรื้อโดยตาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๖ · ว ¿ | |
| ๏ เป็นคนควรรอบรู้ | สมาคม |
| สองประการนิยม | กล่าวไว้ |
| หนึ่งพาลหนึ่งอุดม | นักปราชญ์ |
| สองสิ่งนี้จงให้ | เลือกรู้สมาคม ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๗ · ว ¿ | |
| ๏ คนใดไปเสพด้วย | คนพาล |
| จักทุกข์ทนเนานาน | เนิ่นแท้ |
| ใครเสพท่วยทรงญาณ | เปรมปราชญ์ |
| เสวยสุขล้ำเลิศแท้ | เพราะได้สดับดี ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๘ · ว ¿ | |
| ๏ ได้เห็นนักปราชญ์ไซร้ | เป็นสุข |
| อยู่ร่วมเรือนหายทุกข์ | ค่ำเช้า |
| ผู้พาลสั่งสอนปลุก | ใจดั่ง พาลนา |
| ยลเยี่ยงนกแขกเต้า | ตกต้องมือโจร ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๙ · ว ¿ | |
| ๏ จงนับสัปบุรุษรู้ | บุญกรรม์ |
| จะละหลีกพาลอัน | ชั่วร้าย |
| จงสร้างสืบบุญธรรม์ | ทุกเมื่อ |
| จงนึกนิตย์ชีพคล้าย | ดุจด้วยฟองชล ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๐ · ว ¿ | |
| ๏ คบกากาโหดให้ | เสียพงศ์ |
| พาตระกูลเหมหงส์ | แหลกด้วย |
| คบคนชั่วจักปลง | ความชอบ เสียนา |
| ตราบลูกหลานเหลนม้วย | ไม่ม้วยนินทา ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๑ · ว ¿ | |
| ๏ มดแดงแมลงป่องไว้ | พิษหาง |
| งูจะเข็บพิษวาง | แห่งเขี้ยว |
| ทรชนทั่วสรรพางค์ | พิษอยู่ |
| เพราะประพฤติมันเกี้ยว | เกี่ยงร้ายแกมดี ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๒ · ว ¿ | |
| ๏ นาคีมีพิษเพี้ยง | สุริโย |
| เลื้อยบ่ทำเดโช | แช่มช้า |
| พิษน้อยหยิ่งโยโส | แมลงป่อง |
| ชูแต่หางเองอ้า | อวดอ้างฤทธี ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๓ · ว ¿ | |
| ๏ ความรู้ผู้ปราชญ์นั้น | นักเรียน |
| ฝนทั่งเท่าเข็มเพียร | ผ่ายหน้า |
| คนเกียจเกลียดหน่ายเวียน | วนจิต |
| กลอุทกในตระกร้า | เปี่ยมล้นฤามี ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๔ · ว ¿ | |
| ๏ กละออมเพ็ญเพียบน้ำ | ฤาติง |
| โอ่งอ่างพร่องชลชิง | เฟื่องหม้อ |
| ผู้ปราชญ์ห่อนสุงสิง | เยียใหญ่ |
| คนโฉดรู้น้อยก้อ | พลอดนั้นประมาณ ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๕ · ว ¿ | |
| ๏ งาสารฤๅห่อนเหี้ยน | หดคืน |
| คำกล่าวสาธุชนยืน | อย่างนั้น |
| ทุรชนกล่าวคำฝืน | คำเล่า |
| หัวเต่ายาวแล้วสั้น | เล่ห์ลิ้นทรชน ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๖ · ว ¿ | |
| ๏ ทรชนอย่าเคียดแค้น | อย่าสนิท |
| อย่าห่างศัตรูชิด | อย่าใกล้ |
| คือไฟถ่านแรงฤทธิ์ | ถือถลาก มือนา |
| แม้นดับแล้วบ่ไหม้ | หม่นต้องมือดำ ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๗ · ว ¿ | |
| ๏ มิตรพาลอย่าคบให้ | สนิทนัก |
| พาลใช่มิตรอย่ามัก | กล่าวใกล้ |
| ครั้นคราวเคียดคุมชัก | เอาโทษ ใส่นา |
| รู้เหตุสิ่งใดไซร้ | ส่อสิ้นกลางสนาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๘ · ว ¿ | |
| ๏ หมาใดตัวร้ายขบ | บาทา |
| อย่าขบตอบต่อหมา | อย่าขึ้ง |
| ทรชนชาติช่วงทา- | รุณโทษ |
| อย่าโกรธอย่าหน้าบึ้ง | ตอบถ้อยถือความ ฯ |
| ก ¿ · ด ๒๙ · ว ¿ | |
| ๏ ลูกสะเดาน้ำผึ้งซาบ | โทรมปน |
| แล้วปลุกปองรสคนธ์ | แอบอ้อย |
| ตราบเท่าออกดอกผล | พวงดก |
| ขมแห่งสะเดาน้อย | หนึ่งรู้โรยรา ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๐ · ว ¿ | |
| ๏ พริกเผ็ดใครให้เผ็ด | ฉันใด |
| หนามย่อมแหลมเองใคร | เซี่ยมได้ |
| จันทน์กฤษณาไฉน | ใครอบ หอมฤๅ |
| วงศ์แห่งนักปราชญ์ได้ | เพราะด้วยฉลาดเอง ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๑ · ว ¿ | |
| ๏ จันทน์แห้งกลิ่นห่อนได้ | ดรธาน |
| อ้อยหีบชานยังหวาน | โอชอ้อย |
| ช้างเข้าศึกเสี่ยมสาร | ยกย่าง งามนา |
| บัณทิตแม้นทุกข์ร้อย | เท่ารื้อลืมธรรม ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๒ · ว ¿ | |
| ๏ ฝูงหงส์หลงเข้าสู่ | ฝูงกา |
| สีหราชเคียงโคนา | คลาดเคล้า |
| ม้าต้นระคนลา | เลวชาติ |
| นักปราชญ์พาลพาเต้า | สี่นี้ไฉนงาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๓ · ว ¿ | |
| ๏ แมลงวันแสวงเสพด้วย | ลามก |
| พาลชาติเสาะสิ่งรก | เรื่องร้าย |
| ภุมราเห็จเหินหก | หาบุษ- บานา |
| นักปราชญ์ฤๅห่อนหม้าย | หมั่นสู้แสวงธรรม ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๔ · ว ¿ | |
| ๏ เนื้อปองน้ำหญ้าบ่ | ปองทอง |
| ลิงบ่ปองรัตน์ปอง | ลูกไม้ |
| หมูปองอสุจิของ- | หอมห่อน ปองนา |
| คนเคลิบเคลิ้มบ้าใบ้ | ห่อนรู้ปองธรรม ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๕ · ว ¿ | |
| ๏ กายเกิดพยาธิโรคร้าย | ยาหาย |
| แต่พยศยาไป่วาย | ตราบม้วย |
| ชาติเสือห่อนหายลาย | ลบผ่อง |
| กล้วยก็กล้วยคงกล้วย | กลับกล้ายฤๅมี ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๖ · ว ¿ | |
| ๏ ขุนเขาสูงร้อยโยชน์ | คณนา |
| ขุนปราบด้วยโยธา | ราบได้ |
| จักล้างพยศสา | หัสยาก |
| ยศศักดิ์ให้เท่าให้ | พยศนั้นฤาหาย ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๗ · ว ¿ | |
| ๏ คบคนผู้โฉดเคลิ้ม | อับผล |
| หญิงเคียดอย่าระคน | ร่วมห้อง |
| อย่าคบหมู่ทรชน | สอนยาก |
| บัณทิตแม้ตกต้อง | โทษสู้สมาคม ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๘ · ว ¿ | |
| ๏ ภูเขาอเนกล้ำ | หากมี |
| บมิหนักแผ่นธรณี | หน่อยไซร้ |
| หนักนักแต่กระลี | ลวงโลก |
| อันจักทรงทานได้ | แด่พื้นนรกานต์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๓๙ · ว ¿ | |
| ๏ ภูเขาทั้งแท่งล้วน | ศิลา |
| ลมพยุพัดพา | บ่ขึ้น |
| สรรเสริญแลนินทา | คนกล่าว |
| ใจปราชญ์ฤาเฟื่องพื้น | ห่อนได้จินต์จล ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๐ · ว ¿ | |
| ๏ ห้ามเพลิงไว้อย่าให้ | มีควัน |
| ห้ามสุริยแสงจันทร์ | ส่องไซร้ |
| ห้ามอายุให้หัน | คืนเล่า |
| ห้ามดังนี้ไว้ได้ | จึ่งห้ามนินทา ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๑ (๔๒,๔๓,๔๔) · ว ¿ | |
| ๏ ภูเขาเหลือแหล่ล้วน | ศิลา |
| หามณีจินดา | ยากได้ |
| ฝูงชนเกิดนานา | ในโลก |
| หานักปราชญ์นั้นไซร้ | เลือกแล้วฤามี ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๒ (๔๑,๔๒,๔๓) · ว ¿ | |
| ๏ ป่าหลวงหลายโยชน์พร้อม | พฤกษา |
| หาแก่นจันทน์กฤษณา | ยากไซร้ |
| ฝูงคนเกิดมีมา | เหลือแหล่ |
| หาปราชญ์ฤาจักได้ | ยากแท้ควรสงวน ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๓ (๔๑,๔๒,๔๔) · ว ¿ | |
| ๏ มัจฉามีทั่วท้อง | ชโลธร |
| หาเงือกงูมังกร | ยากได้ |
| ทั่วด้าวพระนคร | คนมาก มีนา |
| จักเสาะสัปปุรุษไซร้ | ยากแท้จักมี ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๔ (๔๑,๔๒,๔๓) · ว ¿ | |
| ๏· ด ารามีมากร้อย | ถึงพัน |
| บ่เปรียบกับดวงจันทร์ | หนึ่งได้ |
| คนพาลมากอนันต์ | ในโลก |
| จะเทียบเท่าปราชญ์ไซร้ | ยากแท้ฤาถึง ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๕ (๔๖,๔๗) · ว ¿ | |
| ๏ เหมหงส์เลี้ยงชีพด้วย | สาคร |
| ช้างพึ่งพนาดร | ป่าไม้ |
| ภุมราบุษบากร | ครองร่าง ตนนา |
| นักปราชญ์เลี้ยงตัวได้ | เพื่อด้วยปัญญา ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๖ (๔๕,๔๗) · ว ¿ | |
| ๏ นกแร้งบินได้เพื่อ | เวหา |
| หมู่จระเข้เต่าปลา | พึ่งน้ำ |
| เข็ญใจพึ่งราชา | จอมราช |
| ลูกอ่อนอ้อนกลืนกล้ำ | เพื่อน้ำนมแรง ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๗ (๔๕,๔๖) · ว ¿ | |
| ๏ ป่าพึ่งพาลพยัคฆ์ร้าย | ราวี |
| เสือพึ่งไพรพงพี | เถื่อนถ้ำ |
| ความชั่วพึ่งความดี | เท็จพึ่ง จริงนา |
| เรือพึ่งแรงน้ำน้ำ | หากรู้คุณเรือ ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๘ · ว ¿ | |
| ๏ ตีนงูงูไซร้หาก | เห็นกัน |
| นมไก่ไก่สำคัญ | ไก่รู้ |
| หมู่โจรต่อโจรหัน | เห็นเล่ห์ กันนา |
| เชิงปราชญ์ฉลาดกล่าวผู้ | ปราชญ์รู้เชิงกัน ฯ |
| ก ¿ · ด ๔๙ (๕๐,๕๑,๕๒,๕๓) · ว ¿ | |
| ๏ มีอายุร้อยหนึ่ง | นานนัก |
| ศีลชื่อปัญจางค์จัก | ไป่รู้ |
| ขวบเดียวเด็กรู้รัก- | ษานิจ ศีลนา |
| พระตรัสสรรเสริญผู้ | เด็กนั้นเกิดศรี ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๐ (๔๙,๕๑,๕๒,๕๓) · ว ¿ | |
| ๏ คนใดยืนอยู่ร้อย | พรรษา |
| ใจบ่มีปรีชา | โหดไร้ |
| วันเดียวเด็กเกิดมา | ใจปราชญ์ |
| สรรเพชญ์บัณฑูรไว้ | เด็กนั้นควรยอ ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๑ (๔๙,๕๐,๕๒,๕๓) · ว ¿ | |
| ๏ คนใดยืนเหยียบร้อย | ขวบปี |
| ความอุตส่าหฤามี | เท่าก้อย |
| เด็กเกิดขวบหนึ่งดี | เพียรพาก |
| พระตรัสว่าเด็กน้อย | นี่เนื้อเวไนย ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๒ (๔๙,๕๐,๕๑,๕๓) · ว ¿ | |
| ๏ อายุถึงร้อยขวบ | เจียรกาล |
| ธัมโมชอันโอฬาร | บ่รู้ |
| เด็กน้อยเกิดประมาณ | วันหนึ่ง |
| เห็นถ่องธรรมยิ่งผู้ | แก่ร้อยพรรษา ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๓ (๔๙,๕๐,๕๑,๕๒) · ว ¿ | |
| ๏ มีอายุอยู่ร้อย | ปีปลาย |
| ความเกิดแลความตาย | ไป่รู้ |
| วันเดียวเด็กหญิงชาย | เห็นเกิด ตายนา |
| ลูกอ่อนนั้นยิ่งผู้ | แก่ร้อยปีปลาย ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๔ · ว ¿ | |
| ๏ ธิรางค์รู้ธรรมแม้ | มากหลาย |
| บ่กล่าวให้หญิงชาย | ทั่วรู้ |
| ดุจหญิงสกลกาย | งามเลิศ |
| อยู่ร่วมเรือนผัวผู้ | โหดแท้ขันที ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๕ · ว ¿ | |
| ๏ เว้นวิจารณ์ว่างเว้น | สดับฟัง |
| เว้นที่ถามอันยัง | ไป่รู้ |
| เว้นเล่าลิขิตสัง- | เกตว่าง เว้นนา |
| เว้นดั่งกล่าวว่าผู้ | ปราชญ์ได้ฤามี ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๖ · ว ¿ | |
| ๏ รู้ธรรมเทียมเท่าผู้ | ทรงไตร |
| เจนจัดอรรถภายใน | ลึกล้น |
| กล่าวแก้สิ่งสงสัย | เลอะเลื่อน |
| รสพระธรรมอั้นอ้น | ว่ารู้ใครชม ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๗ · ว ¿ | |
| ๏ รู้น้อยว่ามากรู้ | เริงใจ |
| กลกบเกิดอยู่ใน | สระจ้อย |
| ไป่เห็นชเลไกล | กลางสมุทร |
| ชมว่าน้ำบ่อน้อย | มากล้ำลึกเหลือ ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๘ · ว ¿ | |
| ๏ รูปชั่วมักแต่งแกล้ง | เกลาทรง |
| ใจขลาดมักอาจอง | อวดสู้ |
| น้ำพร่องกะละออมคง | กระฉอก ฉานนา |
| เฉาโฉดโอษฐ์อวดรู้ | ว่ารู้ใครเทียม ฯ |
| ก ¿ · ด ๕๙ · ว ¿ | |
| ๏ จระเข้คับน่านน้ำ | ไฉนหา ภักษ์เฮย |
| รถใหญ่กว่ารัถยา | ยากแท้ |
| เสือใหญ่กว่าวนา | ไฉนอยู่ ได้แฮ |
| เรือเขื่องคับชเลแล้ | แล่นโล้ไปไฉน ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๐ (๔๓๕) · ว ¿ | |
| ๏ มณฑกทำเทียบท้าว | ราชสีห์ |
| แมวว่ากูพยัคฆี | แกว่นกล้า |
| นกจอกว่าฤทธี | กูยิ่ง ครุฑนา |
| คนประดากขุกมีข้า | ยิ่งนั้นแสนทวี ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๑ · ว ¿ | |
| ๏ หิ่งห้อยส่องก้นสู้ | พระจันทร์ |
| ปัดเทียบเทียมรัตนอัน | เอี่ยมข้า |
| ทองเหลืองหลู่สุวรรณ | ธรรมชาติ |
| พาลว่าตนเองอ้า | อาจล้ำเลยกวี ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๒ · ว ¿ | |
| ๏ เสือผอมกวางวิ่งเข้า | โจมขวิด |
| ไป่ว่าเสือมีฤทธิ์ | เลิศล้ำ |
| เล็บเสือดั่งคมกฤช | เสือซ่อน ไว้นา |
| ครั้นปะปามล้มคว่ำ | จึ่งรู้จักเสือ ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๓ · ว ¿ | |
| ๏ ทองเหลืองเปลื้องร้ายห่อน | เห็นมี |
| ขัดเท่าขัดราคี | เล่าไซร้ |
| นพคุณหมดใสสี | เสร็จโทษ |
| ถึงบ่แต่งตั้งไว้ | แจ่มแจ้งไพบูลย์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๔ · ว ¿ | |
| ๏ พระสมุทรไหวหวาดห้วย | คลองสรวล |
| เมรุพลวกปลวกสำรวล | ร่าเร้า |
| สีหราชร่ำคร่ำครวญ | สุนัขเยาะ หยันนา |
| สุริยส่องยามเย็นเข้า | หิ่งห้อยยินดี ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๕ · ว ¿ | |
| ๏ แมวล่าหนูแซ่ซี้ | จรจรัล |
| หมาล่าวิฬาร์ผัน | สู่หล้าง |
| ครูล่าศิษย์และธรรม์ | คบเพื่อน พาลนา |
| เสือล่าป่าแรมร้าง | หมดไม้ไพรสณฑ์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๖ · ว ¿ | |
| ๏ จามรีขนข้องอยู่ | หยุดปลด |
| ชีพบ่รักรักยศ | ยิ่งไซร้ |
| สัตว์โลกซึ่งสมมติ | มีชาติ |
| ดูเยี่ยงสัตว์นั้นได้ | ยศซ้องสรรเสริญ ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๗ · ว ¿ | |
| ๏ นพคุณใส่เบ้าสูบ | แสนที |
| ค้อนเหล็กรุมรันตี | ห่อนม้วย |
| บ่เจ็บเท่าธุลี | สักหยาด |
| เจ็บแต่ท่านชั่งด้วย | กล่ำน้อยหัวดำ ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๘ · ว ¿ | |
| ๏ เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ | วงศ์หงส์ |
| เสียศักดิ์สู้ประสงค์ | สิ่งรู้ |
| เสียรู้เร่งดำรง | ความสัตย์ ไว้นา |
| เสียสัตย์อย่าเสียสู้ | ชีพม้วยมรณา ฯ |
| ก ¿ · ด ๖๙ · ว ¿ | |
| ๏ ตัดจันทน์ฟันม่วงไม้ | จัมบก |
| แปลงปลูกหนามรามรก | รอบเรื้อ |
| ฆ่าหงส์มยุรนก | กระเหว่า เสียนา |
| เลี้ยงหมู่กากินเนื้อ | ว่ารู้ลีลา ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๐ · ว ¿ | |
| ๏ เอาสารเทียมอูฐโอ้ | เป็นมูล |
| เก็บปัดเทียมแก้วปูน | ค่าไว้ |
| เมืองใดพิกัดพูน | มีดั่ง นี้นา |
| นับแต่ไกลอย่าได้ | ไต่เต้าเมืองเข็ญ ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๑ · ว ¿ | |
| ๏ น้ำเคี้ยวยูงว่าเงี้ยว | ยูงตาม |
| ทรายเหลือหางยูงงาม | ว่าหญ้า |
| ตาทรายยิ่งนิลวาม | พรายเพริศ |
| ลิงว่าหว้าหวังหว้า | หว่าดิ้นโดยตาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๒ · ว ¿ | |
| ๏ สังขารหวัวผู้ว่า | ตนทระนง |
| ทรัพย์ย่อมหวัวคนจง | ว่าเจ้า |
| หญิงหวัวแก่ชายหลง | ชมลูก |
| มัจจุราชหวัวผู้เถ้า | บ่รู้วันตาย ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๓ · ว ¿ | |
| ๏ มือด้วนคิดจะมล้าง | เขาหมาย |
| ปากด้วนถ่มน้ำลาย | เลียบฟ้า |
| หิ่งห้อยแข่งแสงฉาย | สุริเยศ |
| คนทุพพลอวดกล้า | แข่งผู้มีบุญ ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๔ (๓๙๕,๓๙๖,๓๙๗) · ว ¿ | |
| ๏ แว่นตามาใส่ผู้ | อันธการ |
| คนหูหนวกฟังสำนาน | ขับร้อง |
| คนใบ้ใฝ่แสดงสาร | โคลงกาพย์ |
| เฉกเครื่องประดับซ้อง | ใส่ให้วานร ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๕ · ว ¿ | |
| ๏ วัดช้างเบื้องบาทรู้ | จักสาร |
| วัดอุทกชักกมุทมาลย์ | แม่นรู้ |
| ดูครูสดับโวหาร | สอนศิษย์ |
| ดูตระกูลเผ่าผู้ | เพื่อด้วยเจรจา ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๖ · ว ¿ | |
| ๏ พระสมุทรสุดลึกล้น | คณนา |
| สายดิ่งทิ้งทอดวา | หยั่งได้ |
| เขาสูงอาจวัดวา | กำหนด |
| จิตมนุษย์นี้ไซร้ | ยากแท้หยั่งถึง ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๗ · ว ¿ | |
| ๏ ไม้ล้มควรค่ามได้ | โดยหมาย |
| คนล้มจักข้ามกราย | ห่อนได้ |
| ทำชอบชอบห่อนหาย | ชอบกลับ สนองนา |
| ทำผิดผิดจักให้ | โทษแท้ถึงตน ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๘ · ว ¿ | |
| ๏ ไม้ล้มจะค่ามให้ | ดูการ |
| คนท่าวล้มข้ามพาน | ห่อนได้ |
| เสือผอมอย่าอวดหาญ | เข้าผลัก เสือแฮ |
| พาลประทุษฐ์ตกไร้ | อย่าได้ทำคุณ ฯ |
| ก ¿ · ด ๗๙ · ว ¿ | |
| ๏ ทรชนยากไร้อย่า | ทำคุณ |
| อย่าหยิบทรัพย์อุดหนุน | หย่อนให้ |
| ก่อเกื้อเกือบเกินทุน | มันมั่ง มีนา |
| ครั้นค่อยคลายวายไร้ | กลับสู้ดูแคลน ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๐ · ว ¿ | |
| ๏ แม้นทำคุณท่านได้ | ถึงพัน |
| ครั้นโทษมีแต่อัน | หนึ่งไซร้ |
| ติฉินหมิ่นคำหยัน | เยาะกล่าว |
| กลบลบคุณหลังได้ | ถึงด้วยพันทวี ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๑ · ว ¿ | |
| ๏ ทำคุณท่านห่อนรู้ | คุณสนอง |
| ท่านบ่แทนคุณปอง | โทษให้ |
| กลกาแต่งยูงทอง | ลายเลิศ |
| ยูงเอาหมึกหม้อไล้ | ลูบสิ้นสรรพางค์ ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๒ · ว ¿ | |
| ๏ เทพาพันเทพเรื้อง | ฤทธิรงค์ |
| บ่เท่าพระอินทร์องค์ | หนึ่งได้ |
| คุณพันหนึ่งดำรง | ความชอบ ไว้นา |
| มีโทษอันหนึ่งไซร้ | กลบกล้ำพันคุณ ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๓ · ว ¿ | |
| ๏ ใครซื่อซื่อต่อตั้ง | ตามกัน |
| ใครคดคดผ่อนผัน | ตอบเต้า |
| ทองแดงว่าสุวรรณ | ยังถ่อง เหมือนฤา |
| ดุจลูกสูส่องเถ้า | ว่าโอ้เป็นลิง ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๔ · ว ¿ | |
| ๏ ใครทำโทษโทษนั้น | แทนทด |
| ใครคิดจิตคดคด | ต่อบ้าง |
| ใครจริงจึ่งจริงจรด | รักต่อกันนา |
| ใครใคร่ร้างเร่งร้าง | รักร้างแรมไกล ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๕ · ว ¿ | |
| ๏ นายรักไพร่ไพร่พร้อม | รักนาย |
| มีศึกสู้จนตาย | ต่อแย้ง |
| นายเบียนไพร่กระจาย | จากหมู่ |
| นายบ่รักไพร่แกล้ง | ล่อล้างผลาญนาย ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๖ · ว ¿ | |
| ๏ ข้าท้าวเอาจิตท้าว | แม่นหมาย |
| บ่าวท่านเอาใจนาย | แม่นหมั้น |
| ศิษย์ท่านผ่อนผันผาย | โดยจิต ครูนา |
| อยู่ที่เรือนตัวนั้น | แต่น้ำใจเอง ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๗ · ว ¿ | |
| ๏ รักกันอยู่ขอบฟ้า | เขาเขียว |
| เสมออยู่หอแห่งเดียว | ร่วมห้อง |
| ชังกันบ่แลเหลียว | ตาต่อ กันนา |
| เหมือนขอบฟ้ามาป้อง | ป่าไม้มาบัง ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๘ · ว ¿ | |
| ๏ ให้ท่านท่านจักให้ | ตอบสนอง |
| นบท่านท่านจักปอง | นอบไหว้ |
| รักท่านท่านควรครอง | ความรัก เรานา |
| สามสิ่งนี้เว้นไว้ | แต่ผู้ทรชน ฯ |
| ก ¿ · ด ๘๙ · ว ¿ | |
| ๏ แม้นมีความรู้ดั่ง | สัพพัญญู |
| ผิบ่มีคนชู | ห่อนขึ้น |
| หัวแหวนค่าเมืองตรู | ตาโลก |
| ทองบ่รองรับพื้น | ห่อนแก้วมีศรี ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๐ · ว ¿ | |
| ๏ ราชรถปรากฏด้วย | ธงชัย |
| ควันประจักษ์แก่ไฟ | เที่ยงแท้ |
| ราชาอิสระใน | สมบัติ |
| ชายย่อมเฉลิมเลิศแล้ | ปิ่นแก้วเกศหญิง ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๑ · ว ¿ | |
| ๏ รำฟ้อนสุนทรด้วย | รูปา |
| ร้องขับศัพท์เสน่หา | ยิ่งแท้ |
| มวยปล้ำล่ำสันสา- | มารถจึ่ง· ดีแฮ |
| รักกับชังนั้นแล้ | เพื่อลิ้นเจรจา ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๒ · ว ¿ | |
| ๏ กระเหว่าเสียงเพราะแท้ | แก่ตัว |
| หญิงเลิศเพราะรักผัว | แม่นหมั้น |
| นักปราชญ์มาตรรูปมัว | หมองเงื่อน งามนา |
| เพราะเพื่อรสธรรมนั้น | ส่องให้เห็นงาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๓ · ว ¿ | |
| ๏ นารายณ์วายเว้นจาก | อาภรณ์ |
| อากาศขาดสุริยจร | แจ่มหล้า |
| เมืองใดบ่มีวร | นักปราชญ์ |
| แม้ว่างามล้นฟ้า | ห่อนได้งามเลย ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๔ · ว ¿ | |
| ๏ เขาใดไร้ถ้ำราช- | สีห์หมาง |
| สระโหดหงส์ละวาง | วากเว้ |
| พฤกษ์ใดบกใบบาง | บกหน่าย |
| สาวซัดชู้โอ้เอ้ | เพราะชู้ชายทราม ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๕ · ว ¿ | |
| ๏ ป่าใดไกลพยัคฆ์ร้าย | ราวี |
| ไม้หมดม้วยบ่มี | ร่มเชื้อ |
| หญิงยศงดงามดี | ผัวหน่าย |
| เป็นที่หมิ่นชายยื้อ | หยอกเย้าเสียตน ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๖ · ว ¿ | |
| ๏ พลูหมากจากโอษฐ์โอ้ | เสียศรี |
| หญิงจากจอมสามี | ครอบเกล้า |
| เรือนปราศจากบุตรี | ดรุณเด็ก |
| เมืองจากจอมภพเจ้า | สี่นี้ฤๅงาม ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๗ · ว ¿ | |
| ๏ เจ็ดวันเว้นดีดซ้อม | ดนตรี |
| อักขระห้าวันหนี | เนิ่นช้า |
| สามวันจากนารี | เป็นอื่น |
| วันหนึ่งเว้นล้างหน้า | อับเศร้าศรีหมอง ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๘ · ว ¿ | |
| ๏· ด อยใดมีถ้ำราช- | สีห์ประสงค์ |
| เหมืองมาบมีบัวหงส์ | หากใกล้ |
| ต้นไม้พุ่มพัวพง | นกมาก มีนา |
| สาวหนุ่มตามชู้ไซร้ | เพราะชู้ชอบตา ฯ |
| ก ¿ · ด ๙๙ · ว ¿ | |
| ๏ เปือกตมชมชื่นเชื้อ | กาสร |
| หงส์กับบุษบากร | ชื่นช้อย |
| ภิกษุเสพสังวร | ศีลสุข ไซร้นา |
| บุรุษรสรักร้อย | เท่าน้อมในหญิง ฯ |
| ก ¿ · ด ๑๐๐ · ว ¿ | |
| ๏ ใครจักผูกโลกแม้ | รัดรึง |
| เหล็กเท่าลำตาลตรึง | ไป่หมั้น |
| มนตร์ยาผูกนานหึง | หายเสื่อม |
| ผูกเพื่อไมตรีนั้น | แน่นเท้าวันตาย ฯ |
ดูเพิ่ม
แก้ไขโคลงโลกนิติ · นำ · ๑-๑๐๐ · ๑๐๑-๒๐๐ · ๒๐๑-๓๐๐ · ๓๐๑-๔๐๐ · ๔๐๐- · ส่งท้าย
วิกิพีเดีย มีบทความเรื่อง: