โคลงโลกนิติ ฉบับศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ
วิกิพีเดีย
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๑ (๑๖๓) · ว ¿
|
| ๏ ช้างสาร หกศอกไซร้
|
เสียงา
|
| งูเห่า กลายเป็นปลา
|
อย่าต้อง
|
| ข้าเก่า เกิดแต่ตา
|
ตนปู่ ก็ดี
|
| เมียรักนอนร่วมห้อง
|
อย่าไว้วางใจ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๒ · ว ¿
|
| ๏ เพื่อนกิน สิ้นทรัพย์แล้ว
|
แหนงหนี
|
| หาง่าย หลายหมื่นมี
|
มากได้
|
| เพื่อนตาย ถ่ายแทนชี-
|
วาอาตม์
|
| หากยากฝากผีไข้
|
ยากแท้จักหา ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๓ · ว ¿
|
| ๏ ไป่เห็นน้ำ หน้าด่วน
|
ชวนกัน
|
| ตัดกระบอก แบ่งปัน
|
ส่วนไซร้
|
| ไป่เห็นรอก อวดขัน
|
มือแม่น
|
| ขึ้นน่าไม้ ไว้ให้
|
หย่อนแท้เสียสาย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๔ · ว ¿
|
| ๏ ชายเฉกเท้าหน้าคช
|
เคียงความ เทียบแฮ
|
| หญิงเล่ห์เชิงหลังยาม
|
คลาดเคลื่อน
|
| การกิจคิดงามตาม
|
สุดแต่ ผัวนา
|
| เมียมิ่งเหมือนด้ายร้อย
|
สอดเคล้าตามเข็ม ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๕ · ว ¿
|
| ๏ เมียใดใจดุร้าย
|
ริษยา
|
| กินเติบใช้เชิงตา
|
เฉิดช้อย
|
| มักเที่ยวสู่คฤหา
|
แห่งท่าน นะพ่อ
|
| แม้ว่ามีบุตรร้อย
|
หนึ่งไซร้มละเสีย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๖ · ว ¿
|
| ๏ ปุยนุ่นเบาชั่งเพี้ยง
|
ทำเนา นะพ่อ
|
| คนที่เบาความเบา
|
กว่านั้น
|
| หนักหินมั่นคงเขา
|
ควรนับ หนักนา
|
| ไป่เท่าหนักแน่นกลั้น
|
อดถ้อยทรชน ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๗ · ว ¿
|
| ๏ ลามกประเทศทั้ง
|
ทุรมิตร
|
| อีกตระกูลเผ่าชิด
|
ชั่วร้าย
|
| ภรรยาทาสทุรจิต
|
จำพวกนี้พ่อ
|
| ควรบุทคลพึงผ้าย
|
ผ่อนลี้หลีกหนี ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๘ · ว ¿
|
| ๏ นกรอดหลุดบ่วงแล้ว
|
ราวสาม คาบนา
|
| ชีหลีกหลายอาราม
|
เร่เร้น
|
| สตรีเตร่จิตตาม
|
ชายสี่ สามแฮ
|
| อย่าประมาทใช่เหล้น
|
มากด้วยมายา ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๐๙ · ว ¿
|
| ๏ ทวยใดมิตรล่อล้าง
|
หลายที แล้วพ่อ
|
| ขืนจักก่อไมตรี
|
เสพส้อง
|
| ผู้นั้นนับว่ามี
|
ชนม์ชีพ ไฉนนา
|
| เหมือนแม่อัสดรท้อง
|
แก่ใกล้ความตาย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๐ · ว ¿
|
| ๏ อ่อนหวานมานมิตรล้น
|
เหลือหลาย
|
| หยาบบ่มีเกลอกราย
|
เกลื่อนใกล้
|
| ดุจดวงศศิฉาย
|
ดาวดาษ ประดับนา
|
| สุริยส่องดาราไร้
|
เมื่อร้อนแรงแสง ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๑ · ว ¿
|
| ๏ นักบวชบ่มักน้อย
|
พินาศ ศีลนา
|
| กษัตริย์สันโดษขาด
|
ที่ไท้
|
| งามเมืองแม่อายอาตม์
|
อับทรัพย์ สินแฮ
|
| หญิงเผ่าเว้นอายไซร้
|
สุดร้ายฤๅงาม ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๒ · ว ¿
|
| ๏ ทรมานมิตรด้วยไป่
|
พูดกับ เขานา
|
| ผจญหมู่โจรจำขับ
|
เฆี่ยนไซร้
|
| ตัดเมียไป่มอบทรัพย์
|
สมบัติ ให้แฮ
|
| ร้อนราคจริตให้
|
โภชน์น้อยพึงกุญช์ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๓ · ว ¿
|
| ๏ เรือนไร้บุตรสืบซั้น
|
ทรัพย์มอด หมดแฮ
|
| บ่อบ่มีฝนขอด
|
ค่นน้ำ
|
| พฤกษชาติปราศจากยอด
|
ยืนอยู่ ไฉนนา
|
| ปากไป่มีสัจซ้ำ
|
เสื่อมสิ้นแก่นสาร ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๔ · ว ¿
|
| ๏ เทศใดภัยพ้องพาธ
|
พาลสรรพ์ สัตว์นา
|
| สัปปุรุษสีหราชผัน
|
อื่นย้าย
|
| กาโฉดทุรชนฉกรรจ์
|
กาจจิต นี้พ่อ
|
| มันมักสู่เทศร้าย
|
อยู่ใต้โดยวิสัย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๕ · ว ¿
|
| ๏ เห็นภัยใหญ่แต่ช้า
|
จักถึง ตนแฮ
|
| ปราชญ์ย่อมผันผ่อนพึง
|
หลบลี้
|
| ภัยใดด่วนโดนตรึง
|
ตราติด ตัวนา
|
| ใจปราชญ์ปราศแสยงชี้
|
เช่นหล้าแลไศล ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๖ · ว ¿
|
| ๏ เมืองใดไร้ราชทั้ง
|
ปราชญ์สดับ ก็ดี
|
| อีกตระกูลมีทรัพย์
|
สิ่งให้
|
| หนึ่งไร้นทีกับ
|
ขุนแพทย์
|
| ภัยมากเมืองนั้นไซร้
|
ท่านห้ามอย่าเนา ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๗ · ว ¿
|
| ๏ แม่เหมือนข้าศึกทั้ง
|
บิดร · ด ้วยแฮ
|
| เหตุบ่สอนบุตรสอน
|
เมื่อน้อย
|
| ครั้นใหญ่ไป่งามอร
|
ออกที่ ประชุมนา
|
| เยียเยี่ยงยางเจ่าจ้อย
|
จับมั้วหมู่หงส์ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๘ · ว ¿
|
| ๏ หมากพลูปูนไป่ป้าย
|
บราง รสนา
|
| แกงบ่เจือเกลือจาง
|
จืดกล้ำ
|
| ไร้ทรัพย์สิ่งสำอาง
|
จักโอ่ งามฤๅ
|
| ใช่ปราชญ์ปริศนาล้ำ
|
ลึกแก้ฤๅงาม ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๑๙ · ว ¿
|
| ๏ ชุมนุมฤดูสี่ไซร้
|
สรัทกาล ใหญ่นา
|
| เมียที่งามเป็นประธาน
|
ทั่วหน้า
|
| บุตรชายเชษฐกุมาร
|
นับใหญ่ ยิ่งแฮ
|
| ล้ำโลกสี่ทิศอ้า
|
เอกเบื้องอุดร ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๐ · ว ¿
|
| ๏ บุตรใดครุ่นครุ่นสร้าง
|
กองกรรม
|
| ชื่อว่ามารดาทำ
|
เที่ยงพร้อง
|
| ส่ำศิษย์บ่เกรงยำ
|
เยียบาป
|
| โดยโลกย์โวหารร้อง
|
เรียกแท้ครูทำ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๑ · ว ¿
|
| ๏ มักเมาหมดสัจถ้อย
|
เจรจา
|
| แรงโลกละอายหา
|
ห่อนได้
|
| มักเนื้อหน่ายกรุณา
|
เป็นเที่ยง
|
| บรรพชิตหญิงอยู่ใกล้
|
แกล่สิ้นศีลแสวง ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๒ · ว ¿
|
| ๏ คนยากอยากภักษ์เคี้ยว
|
ของแพง
|
| คนโรคบำราศแรง
|
ร่านปล้ำ
|
| คนโฉดอวดสำแดง
|
ธรรมเทศ- นานา
|
| สามเหล่าเขานี้ก้ำ
|
กึ่งบ้ากลกัน ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๓ · ว ¿
|
| ๏ รักบุตรสิไป่ให้
|
พากเพียร
|
| ปราศจากวิทยาเรียน
|
เริ่มร้าง
|
| พ่อเหมือนศัตรูเบียน
|
บุตรอีกเล่านา
|
| แม่ดั่งไพรีล้าง
|
ลูกให้เสียสกนธ์ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๔ · ว ¿
|
| ๏ เมียดีดุจทาสรู้
|
การเรือน รอบแฮ
|
| อายแก่สามีเหมือน
|
ดั่งน้อง
|
| เป็นที่ปรึกษาเตือน
|
ดัดดุจ มาดายนา
|
| ยามเมื่อผัวเคืองข้อง
|
อดกลั้นกลัวเกรง ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๕ · ว ¿
|
| ๏ โสนัขสุนัขพ้อง
|
พบกัน
|
| มันย่อมแสยะยิงฟัน
|
ปากแห้
|
| เฉกเช่นหมู่พาลผัน
|
พะพวกพาลนา
|
| ร้ายต่อร้ายร่าแต้
|
ต่างกล้าอวดแข็ง ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๖ · ว ¿
|
| ๏ คับอกออมอยู่ได้
|
โดยหวัง
|
| คับแคบเคียงคนชัง
|
อยู่ช้ำ
|
| คับจิตเจ็บประนัง
|
เนายากยิ่งแฮ
|
| แค้นคับเข็ญใจล้ำ
|
เร่งร้อนฤๅเสบย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๗ · ว ¿
|
| ๏ อย่าปองสิ่งแก้วไป่
|
ควรปอง
|
| เขาบ่ตรึกอย่าตรอง
|
ตริบ้า
|
| เร่งคิดคิดแต่ของ
|
ควรคิด นะพ่อ
|
| การที่ศูนย์เปล่าอ้า
|
อย่าได้ควรปอง ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๘ · ว ¿
|
| ๏ ผจญคนมีศักดิ์ด้วย
|
หมอบกราบ
|
| ผจญท่วยทรพลทาน
|
แจกให้
|
| เสมออาตม์จักทรมาน
|
ชอบอด ออมแฮ
|
| ผจญหมู่ข้าศึกไซร์
|
ล่อเลี้ยวลวงประหาร ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๒๙ · ว ¿
|
| ๏ โลภรู้เรียนมากสิ้น
|
ศิลปศาสตร์
|
| ยามจักปองไป่อาจ
|
กล่าวได้
|
| ผู้นี้นับว่าปราชญ์
|
ฦาชื่อ ไฉนนา
|
| กล่าวบ่ฉานเฉกใบ้
|
บอกข้อความฝัน ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๐ · ว ¿
|
| ๏ คนพาลพวกหนึ่งน้ำ
|
ใจหาญ
|
| รู้ว่าตนเป็นพาล
|
กระด้าง
|
| พวกนี้วัจนาจารย์
|
จัดใช่ พาลพ่อ
|
| นับว่าปราชญ์ได้บ้าง
|
เพื่อรู้สึกตน ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๑ · ว ¿
|
| ๏ ใครรักย่อมว่าเพี้ยง
|
พงศ์พันธุ์
|
| ใครชอบชิดชอบชมฉัน
|
เพื่อนไว้
|
| ใครเลี้ยงรักษาครรภ์
|
คือแม่ ตนนา
|
| ใครดับดำฤษณ์ได้
|
ชื่อชู้เมียสม ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๒ · ว ¿
|
| ๏ คบปราชญ์เปรียบเสพอ้อย
|
เอมใจ
|
| กินแต่ปล้องปลายไป
|
ตราบต้น
|
| คบคนโหดหื่นไหล
|
เหลวจืด จางแฮ
|
| แหนงหนึ่งอ้อยกัดร้น
|
แต่ต้นตลอดปลาย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๓ · ว ¿
|
| ๏ เมตตาเตือนจิตให้
|
คนหวัง พึ่งนา
|
| แรงเคียดคนหน่ายชัง
|
ทั่วหน้า
|
| ทานเป็นยอดยายัง
|
เกียรติยศ ยิ่งแฮ
|
| ตระหนี่กลกำพร้า
|
พรากผู้สมาคม ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๔ (๒๕๕) · ว ¿
|
| ๏ มักคร้านฤๅรอบรู้
|
วิทยา
|
| ความรู้ถ่อยสินหา
|
ไป่ได้
|
| ไร้ทรัพย์อับผู้มา
|
เป็นเพื่อน
|
| ญาติมิตรไป่มีไซร้
|
สุขร้างแรมโรย ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด ๔๓๕ (๖๐) · ว ¿
|
| ๏ มณฑกทำเทียบท้าว
|
สีหะ
|
| แมวว่ากูพยัคฆะ
|
คาบเนื้อ
|
| นกกระจอกมีมานะ
|
ว่ายิ่ง ครุฑนา
|
| เชิญใจมีข้าเกื้อ
|
หยิ่งหยิ้งแสนทวี ฯ
|
|
|
| โคลง บทบรรทัดล่างจากนี้ ไม่มีในฉบับสมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร (ศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ) แต่พบในฉบับกรมวิชาการและในหนังสือแบบเรียน (ฉบับคัดลอก)
แยกไว้เพื่อให้ง่ายต่อการตรวจและเขียนเพิ่ม และรอให้ผู้เขียนท่านอื่นต่อยอดและเพิ่มบทความขยับขยายเป็นส่วนย่อย หวังให้ครบถ้วนตามฉบับประชุมโคลงฯ
|
|
|
| ก ∞ · ด - (๑๖๘) ว๑๗๐
|
| ๏ รสหวานในโลกนี้
|
มีสาม
|
| หญิงรูปบริสุทธิ์งาม
|
อีกอ้อย
|
| สมเสพรสกลกาม
|
เยาวโยค
|
| หวานไป่ปานรสถ้อย
|
กล่าวเกลี้ยงไมตรี
|
|
|
|
|
| ก ∞ · ด - (๑๘๐) · ว ¿
|
| ๏ นารีเสาวภาครูป
|
เป็นทรัพย์
|
| ชายมีความรู้สรรพ
|
ทรัพย์ได้
|
| พราหมณ์รู้เวทยานับ
|
ว่าทรัพย์ พราหมณ์นา
|
| ภิกษุเกิดทรัพย์ไซร้
|
เพื่อรู้ธรรมา ฯ
|
|
|
|
|
| ก ∞ · ด - (๑๗๘) · ว ¿
|
| ๏ พญากลัวข้าศึก
|
เบียดเบียน
|
| ชี้บ่เล่าเรียนเขียน
|
อ่านไซร้
|
| ชาวนาละความเพียร
|
คร้านเกี่ยว การนา
|
| ทั้งสามสิ่งนี้ให้
|
โทษแท้สาธารณ์ ฯ
|
|
|
|
|
| ก ∞ · ด - · ว ¿
|
| ๏ ชาติ เกิดรูปพร้อม
|
อาการ
|
| ชรา ร่างสาธารณ์
|
เหี่ยวแห้ง
|
| พยาธิ บันดาล
|
ต่างต่าง
|
| มรณะ กาแร้ง
|
แย่งยื้อกันกิน ฯ
|
|
|
|
|
| ก ¿ · ด - · ว ¿
|
| ๏ ทำดีดีส่งให้
|
เห็นผล
|
| ทำชั่วชั่วก็ดล
|
ชั่วให้
|
| ชั่วดีดุจตราตน
|
ตีบอกไว้นา
|
| ใครชั่วใครดีไซร้
|
สืบได้ด้วยกรรม
|
|
|
| โคลง บทบรรทัดบนนี้ ไม่มีในฉบับสมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร (ศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
|
|
|
| ก - · ด - · ว ๐
|
| ๏ สารสืบฉบับสิ้น
|
เสร็จสนอง
|
| ชำระเรื่องคงของ
|
เก่าแท้
|
| ผิดเพี้ยนเปลี่ยนแปลงลอง
|
ลิขิต เดิมนา
|
| ล้วนโอวาทปราชญ์แท้
|
ถี่ถ้วนควรถนอม ฯ
|
|
|
