ประชุมพงศาวดาร/ภาคที่ 10/คำนำ
นายพลตรี เจ้าอุปราช ผู้รั้งราชการนครน่าน แจ้งความมายังกรรมการหอพระสมุดสำหรับพระนครขอให้ช่วยจัดการพิมพ์หนังสือสำหรับเปนของแจกในงานปลงศพพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช พระเจ้านครน่าน สักเรื่อง ๑ แลแจ้งความมาว่า อยากจะให้พิมพ์หนังสือพงษาวดารเมืองน่านซึ่งพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชได้ให้แต่งไว้สำหรับบ้านเมือง หนังสือเรื่องนี้ ตอนต้นมีอยู่ในหอพระสมุดวชิรญาณแล้ว เจ้าอุปราชคัดส่งมาให้อิก ๓ ตอน กับทั้งเรียบเรียงประวัติของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชส่งมาด้วย.
ได้ตรวจดูหนังสือราชวงษปกรณ์ พงษาวดารเมืองน่าน เห็นเปนหนังสือดีอันสมควรจะพิมพ์แจกในงานศพพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชด้วยประการทั้งปวง เพราะเปนหนังสือซึ่งพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชให้แต่งขึ้นไว้สำหรับบ้านเมือง เหมือนหนึ่งว่าเปนอนุสาวรีของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชนั้นประการ ๑ เพราะหนังสือพงษาวดารเมืองน่านยังไม่เคยปรากฎแก่มหาชนมาแต่ก่อน ถ้าพิมพ์ขึ้น จะเปนประโยชน์ในทางความรู้พงษาวดารของสยามประเทศด้วยอิกประการ ๑ กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณจึงรับจะจัดการให้สำเร็จตามความประสงค์ของเจ้าอุปราช เสียดายอยู่หน่อยแต่ที่ไม่มีเวลาพอจะสอบหนังสือราชวงษปกรณ์นี้กับหนังสือพงษาวดารเรื่องอื่นลงอธิบายไว้ด้วย จำต้องรอการสอบไว้วันน่า.
หนังสือราชวงษปกรณ์เรื่องนี้แต่งที่เมืองน่าน จึงใช้ภาษาไทยเหนือ ถ้อยคำมีผิดเพี้ยนกับข้างใต้อยู่บ้าง แต่อ่านเข้าใจได้ไม่ยาก จะเปลี่ยนใช้ถ้อยคำเปนอย่างข้างใต้เสียให้หมด ก็เห็นว่า จะเสียหลักฐานที่จะพิมพ์หนังสือเรื่องนี้ให้เปนอนุสาวรีของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช จึงได้ให้พิมพ์ตามสำนวนเดิม ไม่ดัดแปลงแก้ไขเว้นแต่บางคำซึ่งไม่สำคัญ ให้คัดศัพท์ที่แปลกกับภาษาข้างใต้เรียบเรียงมีคำแปลพิมพ์ไว้ส่วนหนึ่งต่างหาก เมื่อผู้ใดไม่เข้าใจศัพท์ไหน ก็จะได้ดูที่แปลไว้นั้น ส่วนประวัติของพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เจ้าอุปราชแต่งส่งมาจากเมืองน่านอย่างไร ก็ได้ให้พิมพ์ตามที่แต่งมา โดยประสงค์จะให้เข้าเปนชุดเดียวกับสำนวนหนังสือเรื่องราชวงษปกรณ์ เปนแต่ได้แก้ไขบ้างเล็กน้อย.
ในการพิมพ์หนังสือราชวงษปกรณ์ ได้ให้ขุนพินิจวรรณการ (แสง สาลิตุล) เปรียญ เปนผู้ตรวจต้นฉบับ แลให้พิมพ์เข้าในหนังสือประชุมพงษาวดาร นับเปนภาคที่ ๑๐ เพื่อจะให้รวบรวมอยู่เปนอันหนึ่งอันเดียวกับเรื่องพงษาวดารเมืองอื่น ๆ มีพงษาวดารเมืองเชียงใหม่เปนต้น ซึ่งได้พิมพ์ไว้ในหนังสือชุดนั้นแล้ว หวังใจว่า หนังสือเรื่องนี้จะเปนที่ชอบใจของบรรดาผู้ศึกษาโบราณคดีทั่วไป.
กรรมการหอพระสมุดฯ ขออนุโมทนากุศลบุญราษีทักษิณานุปทาน ซึ่งญาติวงษ์พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช มีนายพลตรี เจ้าอุปราช ผู้รั้งราชการนครเมืองน่าน ผู้เปนน้อง เปนประธาน ทำการปลงศพสนองคุณพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดชด้วยความกตัญญูกตเวที แลเชื่อว่า ท่านทั้งหลายที่ได้รับหนังสือเรื่องนี้ก็คงจะอนุโมทนาด้วยทั่วกัน.
สภานายก- หอพระสมุดวชิรญาณ
- วันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๖๑
.svg)