พระกวีนิพนธ์ฯ/คำนำ
ตามธรรมดาเสด็จพ่อไม่ได้ทรงแต่งบทกลอนเล่นอยู่เสมอ นอกจากมีเหตุจำเป็นให้ทรงแต่ง และเมื่อทรงแต่งประทานไปแล้ว ก็ไม่ได้เก็บต้นฉบับรวบรวมไว้อย่างหนังสืออื่น ๆ ฉันจึงมิได้นึกถึงเรื่องบทกลอนที่ท่านทรงไว้เท่าใดนั้น จนถึง พ.ศ. 2465 สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ ผู้ทรงเป็นพระราชธิดาและราชเลขานุการิณีของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชชกาลที่ 5 สิ้นพระชนม์ลง และในเวลาที่รื้อเก็บหนังสือส่วนพระองค์ หญิงมารยาตร์ น้องสาวฉันซึ่งอยู่ในพระสำนักนั้น ได้พบฉันท์ที่เสด็จพ่อทรงแต่งทูลเกล้าฯ ถวายไว้แต่ใน ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436) เธอจึงขอคัดลอกนำมาให้ฉันดู เมื่ออ่านแล้วรู้สึกว่า จับใจ ฉันจึงนำไปถวายเสด็จพ่อทอดพระเนตร์ ท่านทรงร้องว่า "อ้อ ยังอยู่หรือ? พ่อนึกว่าสูญเสียแล้ว เพราะเรื่องนี้ดูเหมือนจะไม่มีตัวผู้รู้เหลืออยู่แล้ว, แปลก(ต้นฉบับตรงนี้อ่านไม่ออก)แต่ตา Besso แอบไปรู้แล้วเอาไปลงพิมพ์ได้ นึกไม่ออกว่า ใครเป็นผู้บอกแก" แต่นั้นมา ฉันก็เอาใจใส่เก็บบทกลอนต่าง ๆ ที่เสด็จพ่อทรงนิพนธ์ และได้ทูลถามว่า อยู่ที่ใดบ้าง แต่ท่านทรงตอบว่า "พ่อไม่ได้พยายามจะเป็นจินตกวี เป็นแต่แต่งได้เท่านั้น" แล้วก็ตรัสบอกให้ตามที่ทรงนึกไดว่า อยู่ที่ไหนบ้าง แต่ยังไม่หมด.
ฉันจึงหวังในความกรุณาจากท่านผู้ที่ยังมีน้ำใจระลึกถึงเสด็จพ่ออยู่ว่า ถ้าท่านพบพระนิพนธ์ของพระองค์ท่านที่ยังไม่มีอยู่ในหนังสือเล่มนี้แล้ว ขอท่านจงได้กรุณาช่วยส่งมารวบรวมไว้ให้เป็นอนุสาวรีย์ถวายแด่เสด็จพ่อตามคติโลกนิยมด้วยเทอญ.
- พูนพิศมัย
- วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2487