กฎหมายไทยฯ/เล่ม 1

กฎหมายไทย

คือ

พระราชบัญญัติและประกาศ

ซึ่งตั้งขึ้นในรัชกาลของ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ผู้ทรงพระคุณธรรมอันประเสรีฐ

เล่ม ๑

หลวงรัตนาญัปติ (เปล่ง)

อธิบดีกรมอัยการในกระทรวงยุติธรรม

เปนผู้รวบรวมเอามาลงพิมพ์

ไว้เปนสมุดเล่มเดียวกันเพื่อให้เปน

ประโยชน์แก่การพิจารณาพิพากษาคดีทั้งปวง

ตีพิมพ์ที่โรงพิมพ์วิชากร บ้านหม้อ

ถนนเฟื่องนคร กรุงเทพฯ

ราคาเล่มละ ๘ บาท

ปีรัตนโกสินทรศก ๑๑๒

โรงพิมพ์วิชากรนี้

---

มีหนังสือต่าง ๆ ฃาย คือ

กฎหมายไทย คือ พระราชบัญญัติและหมายประกาศในรัชกาลที่ ๕ เล่ม ๑		ราคาเล่มละ	๘บาท
ธรรมสาตรวินิจฉัย จำนวนปีรัตนโกสินทรศก ๑๑๑ เล่ม ๑		ราคาเล่มละ	๕บาท
พระราชพงษาวดารอังกฤศ เล่ม ๑		ราคาเล่มละ	๕บาท
กฎหมายศาลสถิตย์ยุติธรรม เล่ม ๑		ราคาเล่มละ	๑บาท
กฎหมายศาลสถิตย์ยุติธรรม เล่ม		ราคาเล่มละ	๑บาท
สังขศิลปไชย		ราคาเล่มละ	๑บาท
โคลงนิราศสระบูรี (คราวทัพเวียงจันทน์)		ราคาเล่มละ	๒สลึง
โคลงยอพระเกียรติ์		ราคาเล่มละ	๒สลึง
เรื่องพระมณีพิไชย (คือ ยอพระกลิ่น)		ราคาเล่มละ	๑สลึง

เชิญไปซื้อที่นายสุน ผู้จัดการโรงพิมพ์วิชากร บ้านหม้อ ถนนเฟื่องนคร แห่ง ๑ ที่ร้านนายมี สี่แยกถนนบำรุงเมือง แห่ง ๑ ที่ร้านนายจัน ประตูศาลสถิตย์ยุติธรรม แห่ง ๑

คำชี้แจง

๏ฃอแจ้งความให้ทราบทั่วกันว่า บันดาพระราชบัญญัติและหมายประกาศต่าง ๆ ซึ่งได้ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งขึ้นไว้เปนกฎหมายสำหรับแผ่นดินตั้งแต่ปีมโรง สำฤทธิศก จุลศักราช ๑๒๓๐ มาจนเวลาปัตยุบันนี้นั้น ยังกระจัดกระจายกันอยู่ มิได้รวบรวมเปนสมุดเล่มเดียวกันเหมือนกฎหมายในเล่ม ๑ เล่ม ๒ ซึ่งมิศเตอร์ ดี บิ ปรัดเล ได้ลงพิมพ์ไว้ ด้วยเมื่อเวลาโฆษนาการพระราชบัญญัติแลหมายประกาศให้อานาประชาราษฎรทั้งหลายทราบนั้น ก็ลงพิมพ์ในราชกิจจานุเบกษาและตีพิมพ์เปนแผนกระดาษปลิวแจกจ่ายไปคราวเดียวเท่านั้น ผู้ที่เก็บรักษาไว้ได้ครบทุกฉบับนั้นก็มีน้อยตัว ผู้ซึ่งไม่ได้เก็บรักษาไว้ใด้ครบทุกฉบับนั้นมีมากกว่ามาก เหตุฉนี้ ข้าพเจ้าจึงได้รวบรวมบันดาพระราชบัญญัติแลหมายประกาศต่าง ๆ ซึ่งได้ลงพิมพ์โฆษนาการไว้ตั้งแต่ปีมโรงสำฤทธิศก ศักราช ๑๒๓๐ มาจนทุกวันนี้ มาลงพิมพ์เปนสมุดรวมกันไว้ เพื่อให้เปนที่ค้นหาได้โดยง่าย ในการรวบรวมพระราชบัญญัติและหมายประกาศมาลงพิมพ์ไว้คราวนี้ ข้าพเจ้าได้เลือกคัดเอาจำเพาะแต่พระราชบัญญัติและหมายประกาศซึ่งใช้เปนกฎหมายสำหรับแผ่นดินเท่านั้น หมายประกาศอื่นที่ไม่เปนกฎหมายตรง เปนต้นว่า ประกาศสงกรานต์ ฯลฯ นั้น ก็เลือกตัดยกเสีย ไม่ได้เอามารวบรวมไว้ด้วย

อนึ่ง ในกฏหมายไทย เล่ม ๑ และเล่ม ๒ ลักษณะพระธรรมนูญ ลักษณวิวาท ลักษณรับฟ้อง กรมศักดิ์ ส่วนว่าด้วยศักดินาพลเรือนและทหาร ลักษณกู้หนี้ ลักษณผัวเมีย ลักษณโจร ลักษณลักภา ลักษณทาษ ลักษณเบ็ดเสร็จ ลักษณพยาน ลักษณมรฎก ลักษณตระลาการ ลักษณอุธรณ์ ลักษณโจรห้าเส้น กฎสามสิบหกข้อ พระราชบัญญัติ ลักษณพิสูทธิ์ดำน้ำลุยเพลิง กฎมณเฑียรบาล กฎหมายพระสงฆ์ ลักษณอาญาหลวง ลักษณอาญาราษฎร ลักษณขบถศึก พระราชกำหนดเก่า แลพระราชกำหนดไหม่ เหล่านี้ ได้มีพระราชบัญญัติและหมายประกาศในรัชการที่ ๔ และในรัชการปัตยุบันนี้ให้เลีกถอนเปลี่ยนแปลงแก้ไขยเสียโดยมากแล้ว เหตุฉนี้ ถ้าไม่รู้พระราชบัญญัติและหมายประกาศใหม่ซึ่งได้ตั้งไว้ในรัชการที่ ๔ และในรัชการปัตยุบันนี้ให้ถ่องแท้แน่แก่ใจแล้ว ก็จะมัวหลงเชื่ออยู่ว่า กฎหมายลักษณต่าง ๆ ซึ่งสมเด็จพระมหากระษัตราธิราชเจ้าแต่โบราณะกาลได้ทรงบัญญัติตั้งไว้ ดังมีอยู่ในกฎหมายไทย เล่ม ๑ และเล่ม ๒ นั้น ยังคงใช้ได้อยู่หมด เหตุฉนี้ จึงเปนการจำเปนที่ควรจะต้องรู้พระราชบัญญัติและหมายประกาศในรัชการที่ ๔ และในรัชการปัตยุบันนี้เสียให้ชัดเจนดี จะได้ประพฤติการให้ถูกต้องตามกฎหมายบังคับไว้ และเว้นเสียจากการซึ่งกฎหมายห้ามปรามไว้นั้น อีกประการหนึ่ง ทุกวันนี้ วิชาความรู้กฎหมายไทยก็รุ่งเรืองเจริญขึ้นมากกว่าแต่กาลก่อนมา และยังจะรุ่งเรืองเจริญมากขึ้นไปกว่าเดี๋ยวนี้อีก ด้วยการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีของอาณาประชาราษฎรทั้งหลายย่อมเปนไปตามกฎหมายและยุติธรรมโดยรวดเรวดียิ่งกว่าแต่ก่อนมาก กุลบุตรทั้งหลายผู้มีความประสงค์จะศึกษาเล่าเรียนวิชากฎหมายให้ชำนิชำนาญในการพิจารณาพิพากษาตัดสินคะดีความทั้งปวงต่อไปภายน่าแล้ว ควรจะรวบรวมกฎหมายไว้ศึกษาอ่านจำให้รู้แม่นยำดี ก็จะเปนคุณประโยชน์แก่ตนเปนอันมาก

กฎหมายไทย คือ พระราชบัญญัติและหมายประกาศในรัชกาลที่ ๕ เล่ม ๑ นี้ ได้ตีพิมพ์เพียง ๔๐๗ น่า ยังหาจบหมดไม่ เหตุฉนี้ จึงต้องแบ่งออกเปนเล่ม ๒ เล่ม ๓ ต่อไป เมื่อการติพิมพ์เล่ม ๒ เล่ม ๓ แล้วเสร็จเมื่อใด จึงจะแจ้งความให้ท่านทั้งหลายทราบอิกครั้งหลัง

หลวงรัตนาญัปติ์

• วันที่ ๑ เดือนมินาคม
• รัตนโกสินทรศก ๑๑๒

สารบานน่า

บอกชื่อพระราชบัญญัติและประกาศ

๑		ประกาศว่าด้วยทาษลูกหนี้ไม่มีเงินดอกเบี้ยเสียแก่เจ้าหนี้นายเงิน ก็ให้เฆี่ยนลดเงินดอกเบี้ย ๓ ทีต่อตำลึง จุลศักราช ๑๒๓๐		น่า		๑
๒		พระราชบัญญัติเรื่องกู้เงินและขายตัว ให้คิดดอกเบี้ยเพียงชั่งละบาท จุลศักราช ๑๒๓๐		น่า		๔
๓		ประกาศผูกปี้จีน จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๗
๔		ประกาศว่าด้วยธรรมเนียมคลอง รวม ๑๐ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๑๒
๕		ประกาศว่าด้วยสารกรมธรรมให้ประทับตราอำเภอ รวม ๙ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๒๔
๖		ประกาศสร้างตึกถนนบำรุงเมือง จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๓๒
๗		พระราชบัญญัติเรื่องพยาน รวม ๗ มาตรา จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๓๕
๘		พระราชบัญญัติภาษีฝิ่น ว่าด้วยการเกี่ยวข้องแก่ลูกค้าไทยจีนในกรุงเทพฯ ๖ ข้อ ว่าด้วยการเกี่ยวข้องแก่คนในบังคับกงสุลต่างประเทศ ๑๒ ข้อ ว่าด้วยเกี่ยวข้องแก่ลูกค้าต่าง ๆ หัวเมืองฝ่ายเหนือฝ่ายตวันออก ๕ ข้อ ว่าด้วยการเกี่ยวข้องแก่ลูกค้าต่าง ๆ หัวเมืองฝ่ายไต้ฝ่ายทะเลตวันตก ๕ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๔๒
๙		ประกาศเรื่องโรงเรียน จุลศักราช ๑๒๓๓		น่า		๕๖
๑๐		พระราชบัญญัติสำหรับหอรัษฎากรพิพัฒน์ รวม ๑๖ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๕		น่า		๕๘
๑๑		ประกาศตราความชอบ รวม ๗ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๕		น่า		๗๘
๑๒		ประกาศเปลี่ยนธรรมเนียมใหม่ รวม ๔ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๕		น่า		๙๖
๑๓		ประกาศตราตระกูล รวม ๑๕ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๕		น่า		๑๐๔
๑๔		ประกาศพระสงฆ์ให้บอกศักราชให้ถูกต้อง จุลศักราช ๑๒๓๕		น่า		๑๑๕
๑๕		ประกาศภาษีเรือ จุลศักราช ๑๒๓๒		น่า		๑๒๐
๑๖		ประกาศออกหนังสือพิมพ์ราชกิจจานุเบกษา จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๒๗
๑๗		ประกาศว่าด้วยตั้งเคาซิลและพระราชบัญญัติ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๓๐
๑๘		ประกาศเจ้าภาษีนายอากร จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๓๖
๑๙		ประกาศซึ่งจะเดีนสวนณะปีจอฉอศกนี้ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๓๗
๒๐		พระราชบัญญัติสำหรับตระลากราศาลรับสั่ง รวม ๑๑ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๓๙
๒๑		ประกาศเรื่องผู้ร้าย จุลศักราช ๒๓๓๖		น่า		๑๔๔
๒๒		พระราชบัญญัติเคาซิลลอร์ออฟสะเตตคือที่ปฤกษาราชการแผ่นดิน รวม ๒๕ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๔๙
๒๓		พระราชบัญญัติปรีวีเคาซิลคือที่ปฤกษาในพระองค์ รวม ๑๘ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๖๘
๒๔		ประกาศสวนวังสราญรมย์ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๗๙
๒๕		ประกาศเรื่องปินแคตลิงกัน จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๘๐
๒๖		พระราชบัญญัติพิกัดกระเษียรอายุลูกทาษลูกไทย รวม ๑๒ มาตรา จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๘๒
๒๗		ประกาศ⟨เ⟩ด็กห้ามมิให้เล่นการพนันต่าง ๆ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๙๔
๒๘		ประกาศว่าด้วยให้ยื่นบาญชีเบี้ย⟨ห⟩วัด จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๑๙๙
๒๙		ประกาศว่าด้วยผู้จะทูลเกล้าฯ ถวายหนังสือ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๐๐
๓๐		ประกาศว่าด้วยประกาศต่าง ๆ จะลงในราชกิจจานุเบกษาทีเดียว จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๐๑
๓๑		ประกาศลูกทาษ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๐๓
๓๒		ประกาศกระเษียรอายุลูกทาษลูกไทย จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๐๕
๓๓		ประกาศว่าด้วย ฯพณฯ หัวเจ้าท่าน ที่ปฤกษาราชการแผ่นดิน จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๑๑
๓๔		ประกาศว่าด้วยถอดพระยาอาหารบริรักษ์ออกจากที่ปรีวีเคาน์ซิล จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๑๒
๓๕		ประกาศเพิ่มเติม ห้ามมิให้เด็กเล่นการพนันต่าง ๆ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๑๔
๓๖		ประกาศเจ้าพนักงานซึ่งประจำซองทอดทุ่นล้อมวง รวม ๑๒ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๑๕
๓๗		พระราชบัญญัติสำหรับผู้รักษาเมืองซึ่งจะทำสัญญากับชาวต่างประเทศ รวม ๖ มาตรา จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๒๑
๓๘		พระราชบัญญัติสำหรับข้าหลวงชำระความหัวเมือง (เมืองนครเชียงใหม่) รวม ๑๖ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๒๖
๓๙		ประกาศซึ่งจะงดเดินสวนในปีจอ ฉอศก นี้ไว้ก่อน จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๓๕
๔๐		พระราชบัญญัติสำหรับผู้รักษาเมือง กรมการ และเสนากำนันอำเภอ ซึ่งจะออกเดินประเมินนา รวม ๑๓ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๓๕
๔๑		ประกาศ เรื่อง เครื่องรางเม็ดดี จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๔๗
๔๒		พระราชกำหนดประกาศ ว่าด้วยกรมพระราชวังบวรสฐานมงคล จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๕๐
๔๓		ประกาศ ว่าด้วยผู้จะถวายฎีกา ให้ร้องคำนับต่อท่านอธิบดีในศาลนั้น ๆ ก่อน จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๕๔
๔๔		ประกาศไม้ขอนสักและไม้กระยาเลย รวม ๙ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๕๖
๔๕		ประกาศ เรื่อง สุริยอุปรคา อย่าให้ราษฎรตื่นเต้นวุ่นวายไป จุลศักราช ๑๒๓๖		น่า		๒๖๐
๔๖		ประกาศให้ใช้ทองแดงเสี้ยวอัฐโสฟศทั้ง ๓ ขนาด จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๒๖๓
๔๗		พระราชบัญญัติสำหรับกรมพระคลังมหาสมบัติ และว่าด้วยกรมต่าง ๆ ซึ่งจะเบิกเงินส่งเงิน รวม ๑๓ มาตรา หมวดมาตราที่ ๑ ว่ายด้วยผู้จะรักษาการในพระคลังมหาสมบัติ รวม ๑๐ ข้อ หมวดมาตราที่ ๒ ว่าด้วยผู้เปนอธิบดีในกรมพระคลังมหาสมบัติ ที่ภาษาอังกฤศเรียกว่า มินิสเตอร์ออฟฟิแนนซ์ รวม ๑๔ ข้อ หมวดมาตราที่ ๓ ว่าด้วยปลัดบาญชีกลางในกรมพระคลังมหาสมบัติ ที่ภาษาอังกฤศเรียกว่า ชิฟสิเกรตารี รวม ๑๑ ข้อ หมวดมาตราที่ ๔ ว่าด้วยพนักงานใหญ่ผู้รับเงิน ที่ภาษาอังกฤศเรียกว่า ริซีฟเวอเยเนอราล รวม ๑๑ ข้อ หมวดมาตราที่ ๕ ว่าด้วยพนักงานผู้จ่ายเงิน ที่ภาษาอังกฤศเรียกว่า เปมาสเตอร์เยเนอราล รวม ๗ ข้อ หมวดมาตราที่ ๖ ว่าด้วยพนักงานผู้เกบเงินทอง คือ ภาษาอังกฤศเรียกว่า เตรสุเรอ รวม ๗ ข้อ หมวดมาตราที่ ๗ ว่าด้วยพนักงานผู้เกบรักษาคลังเครื่องรูปพรรณทองเงินและเพชร์พลอยต่าง ๆ รวม ๑๒ ข้อ หมวดมาตราที่ ๘ ว่าด้วยออฟฟิซหลวงในพระบรมมหาราชวัง ที่ภาษาอังกฤศเรียกว่า ออดิตออฟฟิซ รวม ๑๖ ข้อ หมวดมาตราที่ ๙ ว่าด้วยเจ้าภาษีและเจ้าจำนวน และผู้หนึ่งผู้ใดซึ่งจะต้องยื่นบาญชีที่คลัง รวม ๘ ข้อ หมวดมาตราที่ ๑๐ ว่าด้วยบาญชีเจ้าพนักงานทุก ๆ กรม รวม ๘ ข้อ หมวดมาตราที่ ๑๑ ว่าด้วยการเบ็จเสร็จ รวม ๑๖ ข้อ หมวดมาตราที่ ๑๒ ว่าด้วยบาญชีปีข้างน่า รวม ๒ ข้อ หมวดมาตราที่ ๑๓ ว่าด้วยหนังสือขออนุญาติที่จะทำการต่าง ๆ รวม ๑๑ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๒๖๖
๔๘		กฎหมายโปลิศ ๕๓ ข้อ ซึ่งจะรักษาน่าที่ในพระนครและนอกพระนคร จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๓๖๑
๔๙		ประกาศ เรื่อง อากรสุรา จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๓๙๔
๕๐		พระราชบัญญัติสำหรับข้าหลวงซึ่งจะนำเอนเยอเนียออกไปทำทางสายเตลิคราฟ รวม ๑๒ ข้อ จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๓๙๘
๕๑		ประกาศทหารพนักงานดับเพลิง จุลศักราช ๑๒๓๗		น่า		๔๐๒
๕๒		ประกาศให้ราษฎรไทยจีนรู้ทั่วกัน ว่าด้วยการใช้อัฐทองแดง จุลศักราช ๑๓๓๗		น่า		๔๐๕